Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Is 'man' behalve mannelijk ook onzijdig?

Behalve dat we spreken van 'een grote man' of 'een lange man' spreken we bijvoorbeeld ook van 'een groot man', 'hij ging naar huis als een verbitterd man' of, zoals het grafschrift van Godfried Bomans luidt: "Hier ligt een opgewekt man."
Alle onzijdige woorden krijgen geen extra e bij het bijvoeglijk naamwoord wanneer het onbepaalde lidwoord 'een' wordt gebruikt, zoals mannelijke en vrouwelijke woorden dat wel hebben.

Vergelijk:
- Een mooi meisje (onzijdig)
- Een mooie auto (mannelijk)

De vraag is dus of 'man' behalve mannelijk ook onzijdig is, in taalkundig opzicht uiteraard. Daar heb ik namelijk nog nooit van gehoord.
En zou je in dat geval dus kunnen spreken van 'het man'?

Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
in: Taal
2.6K

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Het beste antwoord

Nee.

Nee.

"In combinaties van een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord waarmee een bepaald beroep, een bepaalde functie of hoedanigheid aangeduid wordt, blijft het bijvoeglijk naamwoord gewoonlijk onverbogen. Vergelijkbare gevallen zijn: een buitengewoon hoogleraar, de waarnemend voorzitter, de algemeen secretaris, de behandelend arts, een fiscaal jurist, de geheim agente, een sociaal werkster, de beeldend kunstenaar, een literair vertaler.

In sommige gevallen ontstaat een betekenisverschil door verbuiging van het bijvoeglijk naamwoord.

(1a) Iedereen vindt haar een buitengewone hoogleraar.

(1b) Ze hebben geld uitgetrokken om een buitengewoon hoogleraar te benoemen.

(2a) Tijdens die operatie heeft de behandelende arts een pin in de maag laten zitten.

(2b) Wie is je behandelend arts?

(3a) Zij is zo'n sociale werkster dat ze altijd koekjes meeneemt.

(3b) Zij werkt al jaren als sociaal werkster in Breda.

In de a-zinnen is er sprake van gewone, toevallige combinaties van een bijvoeglijk naamwoord en een zelfstandig naamwoord, zonder dat de combinatie als geheel een specifieke eigen betekenis heeft. Met een buitengewone hoogleraar kan een (gewone) hoogleraar bedoeld zijn met bijzondere capaciteiten, de behandelende arts is 'de arts die – op een bepaald moment – toevallig behandelt', een sociale werkster kan een schoonmaakster zijn met sterke medemenselijke eigenschappen.

Met de onverbogen vormen in de b-zinnen kan een specifieke betekenis worden bereikt: een bepaald beroep, een bepaalde functie of hoedanigheid.

Ook in het meervoud kan met de onverbogen vorm zo'n specifieke betekenis aangeduid worden.

(1c) Iedereen is het erover eens dat zij allebei buitengewone hoogleraren zijn.

(1d) Ze hebben geld uitgetrokken om drie buitengewoon / buitengewone hoogleraren te benoemen.

(2c) Tijdens die operatie hebben de behandelende artsen een ernstige fout gemaakt.

(2d) Wie zijn je behandelend / behandelende artsen?

(3c) Wij hebben zulke sociale werksters dat het hele bedrijf op ze gesteld is geraakt.

(3d) Ze hebben enkele nieuwe sociale / sociaal werksters in dienst genomen.

Een extra bijvoeglijk naamwoord wordt wél verbogen.

(4) Zulke aardige buitengewoon hoogleraren hadden we lang niet!

(5) Wie kent er deskundige financieel experts?"

Toegevoegd na 4 minuten:
In het voorbeeld dat je geeft ontstaat betekenisverschil door het al dan niet verbuigen. Maar daarmee verandert het geslacht van het zelfstandig naamwoord niet.
(Lees meer...)
Computoon
8 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
Duidelijk. Alhoewel het me eerder wel opviel dat soms de -e wegviel bij bepaalde bijvoeglijke naamwoorden, wist ik niet dat het samenhing met de hoedanigheid van het zelfstandig naamwoord, ik had althans die uitleg daar nooit aan horen geven. Wist daarom ook niet in welke richting ik een evt. antwoord had moeten zoeken. Tegelijk heb ik niet het idee dat bij 'man' begripsverwarring kan ontstaan, behalve misschien bij 'groot/grote', vanwege de figuurlijke betekenis die 'groot' ook heeft.
Maar zoals je bron ook al bij 'dapper man' aangeeft, geeft het m.i. weer geen betekenisverschil of je nu dat of 'dappere man' gebruikt.

Andere antwoorden (2)

Nee, alleen mens en persoon kunnen beide zijn maar man is altijd de en nooit het. Alleen uiteraard in verkleinvorm, het mannetje.

Dat er ook van 'groot man' wordt gesproken naast 'grote man' is om duidelijk te maken dat het niet om lichaamslengte gaat maar om daden. De buigings-e wordt dus weggelaten omdat er anders begripsverwarring kan ontstaan.
(Lees meer...)
Amadea
8 jaar geleden
Een man is niet onzijdig....een man is altijd mannelijk. Net zoals een vrouw altijd vrouwelijk zal zijn ( in onze taal dan uiteraard). Onzijdig zijn ze als het geslacht niet bepaald is ....de merrie, de hengst....maar HET paard of HET veulen, omdat je niet weet wel geslacht het dier heeft.
Ook bij verkleinwoorden wordt altijd het lidwoord HET gebruikt, ongeacht welk geslacht het heeft....het mannetje, het vrouwtje , het meisje enz.

Biologisch gezien is dit makkelijk ware het niet dat vroeger alle zelfstandige naamwoorden een geslacht hadden en daarnaar vervoegd werden,,, de naamvallen die ze in Duitsland nog steeds hebben, maar die bij ons vervaagd zijn. Gelukkig hebben we nu de stelregel dat zelfst. naamwoorden meestal 'de' ervoor hebben staan, met uiteraard weer uitzonderingen zie; https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/mannelijk-vrouwelijk-woord
Verklein- en onzijdige woorden hebben altijd 'het' ervoor staan....het schilderij, het kindje enz.

Het verschil tussen 'een grote man' en 'een groot man' zit hierin...een grote man zegt iets over het postuur van de man. Een groot man is iemand die uitsteekt boven de gewone grote man....hij is intelligenter of heeft grote daden verricht. Hij staat meer bekend bij de mensen vanwege die verworvenheden.
In dat soort gevallen wordt , in samengaan met het lidwoord 'een' ervoor, het bijvoeglijk naamwoord onverbogen gebruikt.
Het gaat dan om personen die een bepaalde functie bekleden, een speciaal talent bezitten of een grootse prestatie hebben verricht.
Pechtold is bijv. een goed debater of een begenadigd spreker, hij kan dit als geen ander...zo moet je het ong. zien.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
Ik legde de link naar de evt. onzijdigheid ook vanwege het wegvallen van de -e in het bijvoeglijk naamwoord bij gebruik van 'een' (lidw). Dat zou immers aannemelijk kunnen zijn, omdat dit de standaardregel is bij onzijdige woorden. Maar blijkbaar is dat dus een verkeerde gedachte.

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 5000
Gekozen afbeelding