Is het DEZE keer of DIT keer?

Deze keer of dit keer?

Wat is juist: 'Dit keer kwam hij op tijd' of 'Deze keer kwam hij op tijd'?

Beide zinnen zijn juist: zowel dit keer als deze keer is mogelijk. Er is hooguit een stijlverschil: dit keer wordt iets vaker in spreektaal gebruikt en komt daardoor voor sommige taalgebruikers wat minder formeel over.

De meest logische vorm is deze keer. Keer is van huis uit namelijk een de-woord (om precies te zijn: mannelijk): het is de eerste keer, niet het eerste keer. Bij de-woorden hoort het aanwijzend voornaamwoord deze: deze man, deze tafel; dit wordt gebruikt bij het-woorden (onzijdige woorden): dit paard, dit huis.

Toch is dit keer ook een heel gewone vorm; dit keer lijkt zelfs vaker voor te komen dan deze keer. De verklaring moeten we zoeken in het woord maal, dat twee geslachten heeft. Oorspronkelijk was het onzijdig: het was het maal, en daarom ook dit maal (later aaneengeschreven: ditmaal). Tegenwoordig is maal meestal een de-woord; denk aan voor de laatste maal. Hoewel ook deze maal wel voorkomt, is ditmaal de gebruikelijkste vorm. Volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal heeft het onzijdige geslacht van (dit)maal invloed gehad op (deze) keer, en zo is dit keer ontstaan.

Overigens kun je bij keer niet altijd dit gebruiken, bijvoorbeeld als er nog iets tussen staat: deze eerste keer kan wel, maar dit eerste keer niet. En ook hoor je nooit 'Vooruit, voor dit keer dan' maar altijd 'Vooruit, voor deze keer dan.'