Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

We eten, we aten, en dan hebben we ineens GE-geten, Is dit überhaupt , nederlands, en zoja, waar komt dan die G ineens vandaan?

9 jaar geleden
in: Taal
Geef jouw antwoord
0 / 2500
Geef Antwoord

Antwoorden (3)

Ja, het is (al zeer lang) Nederlands (lied van heer Halewyn (slot): Er werd GEhouden een banket, het hoofd werd op de tafel GEzet), en iets wat in meerdere Germaanse talen voorkomt.

Het ge- (of vergelijkbaar) voorvoegsel van het voltooid deelwoord is een onderdeel van veel Germaanse talen, tot welke taalgroep het Nederlands/Vlaams behoort. Naast bijv. het Fries, het Deens, Zweeds, Noors en IJslands. in het Engels (ook een germaanse taal maar met erg veel Franse invloeden) uit de tijd van Chaucer (leefde rond 1375) kwam het voorvoegsel Y- voor; zo schrijft Chaucer in de Canterbury Tales bijvoorbeeld y-clept, wat 'geklapt' of 'gesproken' betekent: denk maar aan het Vlaamse klappen of het gezegde uit de school klappen. In de andere Germaanse talen was de Franse invloed zwak en is het y- voorvoegsel veranderd in ge- of het is helemaal weggevallen. in het Duits niet: Sie haben gegessen, er hat gelaufen, wir sind gewesen. Net zoals in het Nederlands en haar dialecten (zoals je al in de vraag aanduidt).

de preciese reden waarom een taal dusdanig verandert, of niet, is nauwelijks aan te geven. Je moet je realiseren dat de Germaanse talen van 700 a 800 jaar gelden (toen onze voorouders Middelnederlands spraken) veel meer op elkaar leken dan de Germaanse talen van nu. Dat heeft onder meer te maken met de ontwikkeling van hun maatschappij, opkomst van nationale staten (landen) als eenheid, met daarmee samenhangend nationaal besef, waarvan de spellingregels een onderdeel vormen. Pas door die spellingregels is 'standaard' Nederlands, Zweeds etc. ontstaan.

Overigens valt het ge- voorvoegsel in diverse Nederlandse dialecten zoals het Twents vaak weg: ben weer naar huus loop'n, 't was wa mooi west (ik ben weer naar huis gelopen, het was wel mooi geweest).

Toegevoegd na 1 minuut:
Uit het lied van Daniel Lohues ' ten oost'n van de iessel' :

[...] maar na een poossien ist weer mooi west [...]
Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden
In het hedendaagse Nederlands is het juiste voltooid deelwoord “gegeten”, met een g dus.
Ooit was dat wel anders: de oorspronkelijke vorm was “geëten”, wat door samentrekking later “geten” werd. In “geten” was het voorvoegsel “ge-” niet duidelijk meer te herkennen. Naar analogie van andere voltooide deelwoorden kwam er daardoor later weer “ge-” voor te staan: “gegeten”. Historisch gezien zit in dat rare woordje nu dus tweemaal het voorvoegsel “ge-”.
bamibal
9 jaar geleden
Het verleden deelwoord gegeten is ontstaan door hersuffigering.
Ik zal proberen de termen kort uit te leggen
Het regelmatige verleden deelwoord van het sterke werkwoord eten is "ge ëten" en ontstond door suffigering.
Suffigering is het hechten van een betekenisloos woord (een suffix) aan een woord met betekenis (een morfeen) vastmaken.

Bij "ge - eten" is "ge" de suffix en "eten" is de morfeen.
Geëten is een gebonden morfeen.

Door samentrekking in de uitspraak ontstond het woord geten, dat al in het Middelnederlands en nu nog in veel dialecten een normale vorm is.
Aan het zelfstandig gebruikte begrip 'geten" dat ontstaan was door suffigering maar inmiddels wel een eigen betekenis had gekregen (en dus zelfstandig gebruikt kon worden – een morfeen was geworden) werd op grond van de regels in de standaardtaal het suffix “ge” gevoegd
Zo ontstond het nieuwe deelwoord gegeten, ontstaan door hersuffigering dus.

http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/eten
Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden
Deel jouw antwoord
0 / 2500
Geef Antwoord
logo van Kompas Publishing

GoeieVraag.nl is onderdeel van Kompas Publishing