Waar moet de komma?

Die moet voor het woord maar:

De komma is een van de moeilijkste leestekens in het Nederlands. Er zijn geen vaste regels aan de hand waarvan je altijd kunt bepalen wanneer op welke plaats komma's gebruikt moeten worden. Het belangrijkste uitgangspunt is dat een komma geplaatst wordt als er bij het voorlezen een duidelijke pauze hoorbaar is; ook de toonhoogte waarmee de zin wordt uitgesproken verandert vaak iets. Hoe langer de zin is, hoe meer behoefte er bestaat aan een rustpunt in de zin, en dus aan een komma.

In de volgende gevallen is een komma altijd op z'n plaats:

In opsommingen: 'Zij schrijft artikelen, essays, romans, verhalen en columns.'
Tussen gelijkwaardige bijvoeglijke naamwoorden: 'Oma had een mooie, oude, eiken linnenkast.' (Meer voorbeelden vindt u hier.)
Voor en na een bijstelling: 'Schultz van Haegen, de minister van Infrastructuur en Milieu, deed een nieuw voorstel.'
Voor en na een uitbreidende bijzin: 'De cursisten, die goed Nederlands spreken, vinden die komma's niet moeilijk.' (Zie ook ons advies over de komma voor die en dat.)
Na de aanhef boven een brief: 'Geachte heer/mevrouw,'.
Voor en/of na een aanspreking: 'Sanne, heb je het naar je zin hier?', 'Lukt dat deze week nog, papa?', 'Luister, jongen, zo werkt dat niet.'

Het is ook gebruikelijk om tussen twee naast elkaar staande persoonsvormen een komma te zetten: 'Wat zij gezegd heeft, is heel opmerkelijk', 'Nu ik er langer over nadenk, vind ik het geen gek idee', 'Wat zij bereikt heeft, is vooral te danken aan haar doorzettingsvermogen.' Alleen in korte zinnen kan de komma tussen persoonsvormen soms achterwege blijven: 'Wat je zegt ben je zelf', 'Wie dit leest is gek', 'Voor je het weet is het zover.' In deze zinnen is ook geen duidelijke pauze hoorbaar.

Vóór voegwoorden als hoewel, omdat, zodat, opdat, indien, maar, aangezien en terwijl kan meestal het best een komma worden geplaatst: 'Zij vertelde het aan iedereen, hoewel de informatie vertrouwelijk was', 'Hij dacht er lang over na, aangezien hij veel tijd had.'

Een komma mag je eigelijk zetten waar U wil. De komma is niet zoals een punt dat wil zeggen "hier stopt de zin". Een komma moet je aanvoelen waar je ze wil. De komma is bedoeld om een rustpauze te geven. Anders ga je de zin in eenmaal afratelen. Het geeft ook betekenis aan de zin en wat jij wil zeggen.
Bv Ik wil een gebak. Als je nu schrijft Ik, wil een gebak. Dan leg je de nadruk op uzelf dat je zeker een gebak wil. Dit kan bv een antwoord zijn op een vraag, terwijl je in de eerste zin, gewoon tegen iemand zegt dat je gebak wil.
Bv bij een opsomming zet je ook een komma omdat je bij ieder item dat je opsomt eventjes pauze neemt. Door de komma, juiste te plaatsen kan je veel finesse in de tekst brengen. Als je nu bv een tekst wil schrijven over een altijd door ratelende vriend, dan kan je mischien geen komma's plaatsen. Dan krijgt de lezer het gevoel dat jij hebt wanneer je naar je vriend luistert.
Tegenovergestelde bij een verlegen en aarzelend sprekende vriend kan je juist veel komma's plaatsen. Zo zijn er dus ontelbare manieren om een komma te plaatsen.
In uw geval kan het in beide gevallen
In het eerste geval vind je het mooi maar stel je vast dat het donker is.
In het tweede geval ben je eigenlijk ook een beetje teleurgesteld dat het donker is. Dat is hoe ik de zinnen begrijp. Maar mischien zullen andere mensen het weer anders verstaan. Dat is het boeiende van een geschreven taal.
Robby BB

De komma zet je neer na een rustpunt (adempunt). Dat is wat mijn Nederlandse leraren altijd hebben geleerd. Voor maar altijd een komma. Bij sommige woorden hoeft er geen komma te worden neergezet, terwijl je hier ook een rustpunt hebt zoals bij het woordje en.

Naast het rustpunt wat ik hier zojuist zei, wat de komma ook neergezet na een vernieuwde zin of wending van een zin. Dat kan ook een tegenstelling zijn. Bijvoorbeeld: ik vind haar haar erg mooi, maar haar ogen vind ik erg lelijk.

Overigens vind ik je zin grammaticaal niet mooi lopen. Je gebruikt het woordje dat namelijk erbij. Beter is. Dat is erg mooi, maar wel erg donker. In deze zin zien we ook een soort tegenstelling wat een mooi geheugensteuntje voor je kan zijn. Bij of hoeft dit overigens niet. Wat ook helpt is de zin rustig in je hoofd mee te lezen, dan weet je gelijk waar die komma hoort te staan. Succes.