Wat is de oorsprong van de term “indianenverhalen”?

Waarom heten ongeloofwaardige verhalen ook wel indianenverhalen?

Historische kranten en woordenboeken wijzen uit dat het begrip ‘indianenverhalen’ in de negatieve betekenis betrekkelijk jong is. We vinden de term ‘indianenverhalen’ pas in de jaren zeventig van de twintigste eeuw voor het eerst terug als ongeloofwaardige, sterke verhalen. Als een minister in 1973 een complot in Suriname vermoedt en de politie er de vrije hand geeft om op te treden, dan verwijt dagblad De Tijd hem dat hij zich baseert op ‘indianen-verhalen’. In de jaren tachtig van de twintigste eeuw heeft het begrip dan zo’n vlucht genomen dat het in de dikke Van Dale wordt opgenomen. In de ons omringende landen, in Frankrijk, Duitsland of Engeland, komt het als negatief bedoelde woord ‘indianenverhalen’ niet voor.


Racisme
Toen de communistische krant De Waarheid in 1982 wat al te vaak het woord ‘indianenverhalen’ in negatieve zin had gebruikt, kwam er een boze ingezonden reactie binnen: “Het is mij de laatste tijd opgevallen dat in De Waarheid regelmatig de term “indianenverhalen” gebezigd wordt om aan te geven dat door derden verstrekte spectaculaire informatie schromelijk overdreven of onjuist is. […] Door het gebruik van deze term draagt De Waarheid mijns inziens bij tot het in stand houden van het door slechte en racistische boeken en films gecreëerde clichébeeld van “de indianen” als nobele maar oorlogszuchtige wilden.” De brief eindigt met het verzoek om – conform de boeken en films – bij voorkeur over ‘wild-west-verhalen’ te spreken.

Broodje aap
Het begrip ‘indianenverhalen’ bestaat nog altijd in de negatieve betekenis, maar wel worden sterke verhalen tegenwoordig vaak aangeduid als ‘broodjeaapverhalen’ naar het boek Broodje Aap (1978) van Ethel Portnoy over moderne sagen.