Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Gebiedende wijs in de grammatica is toch: stam + t?

Als ik me het herinner van school....lang geleden.
Maar dan krijg je eigenlijk toch het volgende:
Geeft acht!
Komt hier.
Enzovoort, sprak men vroeger zo of zit ik er sowieso naast?

Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
in: Taal
Geef jouw antwoord
0 / 2500
Geef Antwoord

Antwoorden (6)

Je zit er inderdaad naast. Gebiedende wijs bestaat slechts uit de stam. Dus bv: loop! Ren! Spring!
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Als het enkelvoud is (dus tegen een enkele persoon gezegd) dan is het de stam zonder t.
Als het tot meerdere personen gezegd wordt dan is het stam+t.
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Vroeger wel, tegenwoordig neemt men het niet zo nauw meer.
Sommige verouderde uitdrukkingen nog wel: bv in de kerk na afloop van de dienst : gaat nu heen

de rest is van Wikipedia, klein stukje gekopieerd



De imperatief enkelvoud wordt gebruikt zonder onderwerp en heeft dezelfde vorm als de stam van het werkwoord:

Loop door.
Eet je bord leeg.
Schrijf dat op.
Word wakker.
Soms wordt de infinitief gebruikt:

Niet roken.
Deur sluiten.
[bewerken] Positieve betekenis De imperatief hoeft niet altijd met een negatieve connotatie gepaard te gaan, zelfs het tegenovergestelde kan het geval zijn:

Slaap lekker.
Ga zitten.
Eet smakelijk.
[bewerken] MeervoudVanouds wordt stam+t gebruikt als men meerdere personen aanspreekt. Het is nog te vinden in archaïsche teksten als

Koopt Nederlandsche waar, dan helpen wij elkaar.
Komt allen tezamen.
Stemt Mr. Oud, (verkiezingsaffiche VVD uit 1952).
Beidt uw tijd.

Tegenwoordig wordt in de Nederlandse taal geen onderscheid gemaakt tussen de imperatief enkelvoud en de imperatief meervoud[1]:

Kinderen, loop door.
Dames, schrijf dat op.
12 jaar geleden
Dat is verouderd, het is nu zonder -t.

Maar in oude vaste formuleringen blijft die -t staan.
Denk eens aan het kerstlied "Komt allen tezamen". Ook in de liturgie van de katholieke Kerk worden tot op heden de oude formuleringen gehandhaafd. ("Verheft u hart...", "Neemt en eet...", "Gaat in vrede heen..." en niet "Verhef", "Neem" en "Ga").

Maar ook nu geldt:

als in de zin het wederkerend voornaamwoord ZICH voorkomt in combinatie met het persoonlijk voornaamwoord u, dan komt er wel een -t bij de stam, bijvoorbeeld:
"Draait u zich eens even om."

Uit de bronsite:
"In zinnen als MELDT U ZICH AAN of LOOPT U MAAR DOOR door krijgt het werkwoord wel een -t. Deze zinnen hebben weliswaar een aansporende, bevelende strekking, maar bevatten geen gebiedende wijs. Het gaat in deze zinnen om een soort beleefdheidsvorm, een afgezwakte vorm van de gebiedende wijs. U is in deze zinnen geen wederkerend maar een persoonlijk voornaamwoord en is bovendien het onderwerp van de zin. De werkwoordvorm komt overeen met het onderwerp (tweede persoon enkelvoud) en krijgt dus een -t. "

Het is wellicht wat lastig om bovenstaande situatie te onderscheiden van een 'echte' gebiedende wijs. Want 'meld u aan' is zonder -t.
Computoon
12 jaar geleden
Gebiedende wijs kán stam + t zijn:

"Loopt u maar even hierheen"
"Gaat u zitten"

Als de persoonsvorm "u", de beleefdheidsvorm, echter wordt weggelaten, wordt de kale werkwoordstam gebruikt:

Loop maar even hierheen!
Ga zitten!
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Je zit er wel dicht bij.

Normaal gebruik je de gebiedende wijs tegen één persoon. Hierbij gebruik je dan alleen de stam.

Als je de gebiedende wijs gebruikt tegen meerdere personen, of je gebruikt het als beleefdheidsvorm in een brief/affiche etc. Dan gebruik je stam +t
Verwijderde gebruiker
12 jaar geleden
Deel jouw antwoord
0 / 2500
Geef Antwoord
logo van Kompas Publishing

GoeieVraag.nl is onderdeel van Kompas Publishing