Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Gebiedende wijs in de grammatica is toch: stam + t?

Als ik me het herinner van school....lang geleden.
Maar dan krijg je eigenlijk toch het volgende:
Geeft acht!
Komt hier.
Enzovoort, sprak men vroeger zo of zit ik er sowieso naast?

Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
in: Taal
5.5K

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Antwoorden (6)

Je zit er inderdaad naast. Gebiedende wijs bestaat slechts uit de stam. Dus bv: loop! Ren! Spring!
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Hoe zit het dan met dat lied:
Komt allen tezamen.
Cryofiel
11 jaar geleden
Tegenwoordig is het alleen de stam. Oorspronkelijk was het: alleen de stam voor het enkelvoud ("kind, loop eens door!"), en stam+t voor het meervoud ("kinderen, loopt eens door!"). In het Duits gebruikt men nog de oorspronkelijke vorm, die bij ons dus verloren is gegaan: "Kind, beeil dich!" bzw. "Kinder, beeilt euch!".
Amadea
11 jaar geleden
In "Komt allen tezamen" is het komt niet gebiedend. Het is een verkorting van "Laten wij nu allen samenkomen".
Als het enkelvoud is (dus tegen een enkele persoon gezegd) dan is het de stam zonder t.
Als het tot meerdere personen gezegd wordt dan is het stam+t.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Computoon
11 jaar geleden
De Nederlandse Taalunie is het in dezen niet met je eens.
(Zie http://woordenlijst.org/leidraad/11/7/#r11d) 11.7 gebiedende wijs
regel 11.D

De gebiedende wijs wordt uitgedrukt door de stam van het werkwoord. Kom hier.
Ga weg.
Wees niet bang.
Word niet boos.
Had dan gezwegen.
Wend u tot de conciërge. De meervoudsvorm stam+t komt nog weinig voor. We vinden deze vorm:
- in formele en oudere vormen van het Nederlands: Neemt en eet, dit is Mijn Lichaam; proletariërs aller landen, verenigt u;
- in enkele vaste verbindingen: bezint eer gij begint. Als we het onderwerp van de gebiedende wijs willen uitdrukken, gebruiken we de onvoltooid tegenwoordige tijd. Word jij maar niet boos.
Houdt u goed afstand.
Wendt u zich tot de conciërge.
Komen jullie maar even mee.
Verwijderde gebruiker
7 jaar geleden
Ik ben 63 jaar en ben overtuigd dat ik stam +t geleerd heb voor de meervoudsvorm. Mijn vrouw is 56 en heeft de moderne vorm geleerd, dus alleen stam. Ergens in die 7 jaar is het dus losgelaten op wat uitzonderingen na......
Vroeger wel, tegenwoordig neemt men het niet zo nauw meer.
Sommige verouderde uitdrukkingen nog wel: bv in de kerk na afloop van de dienst : gaat nu heen

de rest is van Wikipedia, klein stukje gekopieerd



De imperatief enkelvoud wordt gebruikt zonder onderwerp en heeft dezelfde vorm als de stam van het werkwoord:

Loop door.
Eet je bord leeg.
Schrijf dat op.
Word wakker.
Soms wordt de infinitief gebruikt:

Niet roken.
Deur sluiten.
[bewerken] Positieve betekenis De imperatief hoeft niet altijd met een negatieve connotatie gepaard te gaan, zelfs het tegenovergestelde kan het geval zijn:

Slaap lekker.
Ga zitten.
Eet smakelijk.
[bewerken] MeervoudVanouds wordt stam+t gebruikt als men meerdere personen aanspreekt. Het is nog te vinden in archaïsche teksten als

Koopt Nederlandsche waar, dan helpen wij elkaar.
Komt allen tezamen.
Stemt Mr. Oud, (verkiezingsaffiche VVD uit 1952).
Beidt uw tijd.

Tegenwoordig wordt in de Nederlandse taal geen onderscheid gemaakt tussen de imperatief enkelvoud en de imperatief meervoud[1]:

Kinderen, loop door.
Dames, schrijf dat op.
(Lees meer...)
11 jaar geleden
Dat is verouderd, het is nu zonder -t.

Maar in oude vaste formuleringen blijft die -t staan.
Denk eens aan het kerstlied "Komt allen tezamen". Ook in de liturgie van de katholieke Kerk worden tot op heden de oude formuleringen gehandhaafd. ("Verheft u hart...", "Neemt en eet...", "Gaat in vrede heen..." en niet "Verhef", "Neem" en "Ga").

Maar ook nu geldt:

als in de zin het wederkerend voornaamwoord ZICH voorkomt in combinatie met het persoonlijk voornaamwoord u, dan komt er wel een -t bij de stam, bijvoorbeeld:
"Draait u zich eens even om."

Uit de bronsite:
"In zinnen als MELDT U ZICH AAN of LOOPT U MAAR DOOR door krijgt het werkwoord wel een -t. Deze zinnen hebben weliswaar een aansporende, bevelende strekking, maar bevatten geen gebiedende wijs. Het gaat in deze zinnen om een soort beleefdheidsvorm, een afgezwakte vorm van de gebiedende wijs. U is in deze zinnen geen wederkerend maar een persoonlijk voornaamwoord en is bovendien het onderwerp van de zin. De werkwoordvorm komt overeen met het onderwerp (tweede persoon enkelvoud) en krijgt dus een -t. "

Het is wellicht wat lastig om bovenstaande situatie te onderscheiden van een 'echte' gebiedende wijs. Want 'meld u aan' is zonder -t.
(Lees meer...)
Computoon
11 jaar geleden
Gebiedende wijs kán stam + t zijn:

"Loopt u maar even hierheen"
"Gaat u zitten"

Als de persoonsvorm "u", de beleefdheidsvorm, echter wordt weggelaten, wordt de kale werkwoordstam gebruikt:

Loop maar even hierheen!
Ga zitten!
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Je zit er wel dicht bij.

Normaal gebruik je de gebiedende wijs tegen één persoon. Hierbij gebruik je dan alleen de stam.

Als je de gebiedende wijs gebruikt tegen meerdere personen, of je gebruikt het als beleefdheidsvorm in een brief/affiche etc. Dan gebruik je stam +t
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 5000
Gekozen afbeelding