Hebben woorden als 'hypothese' en 'hypotheek' iets met het Grieks te maken?

Question

Een veronderstelling (aanname) heette vroeger een onderstelling. 'Onder' is in het Grieks 'hypo', 'stelling' is 'these'. Een onderstelling wordt zo een hypothese.

Hetzelfde met 'onderpand'. 'Onder' is 'hypo', 'pand' is 'theek' (ook in discotheek, een platenpand). Een onderpand wordt zo een hypotheek.

Zijn woorden als 'hypothese' en 'hypotheek' daadwerkelijk op bovenstaande manier geconstrueerd, en zal een Griek (of een oud-Griek) er dus niets van begrijpen? Of zijn zulke woorden wel degelijk uit het (oud?-)Grieks afkomstig, en spreekt men daar van 'hypothesion' en 'hypothekein' of zoiets?

 · Accepted Answer

In moderne Grieks zijn de woorden voor hypotheek en hypothese bijna precies hetzelfde, en de etymologie van de woorden (weer zo'n prachtig Grieks woord: "etymologie"!) zoals je deze aangeeft klopt ook precies.
Check maar even met google translator voor de juiste schrijfwijze en een precieze uitspraak.

De oude Grieken hadden geen hypotheken zoals wij deze nu kennen (dat is een uitvinding van de Romeinen, die ze de woorden 'prenda' of 'fiducia' hiervoor gebruikten). Maar de oude Grieken gebruikten zeker het woord in een context dat je zou kunnen vergelijken met 'onderpand'. Het werd vaak geassocieerd met garanties in landtransacties.
Hypothesen hadden de oude Grieken in overvloed, en het woord dat gebruik werd in het oude Grieks was precies hetzelfde woord zoals wij het nu gebruiken. De betekenis die filosofen zoals Plato aan het woord hypothese gaven was niet 100% dezelfde zoals wij nu hanteren, maar komt grotendeels overeen.

Met dank aan mijn lieve oom, gepensioneerd advocaat en enthousiaste historicus!

 · Answer

Ja, het zijn in zijn volledigheid Griekse samenstellingen.
Als je weet wat de woorden in het Grieks betekenen, kun je de exacte betekenis herleiden.

Dat de woorden eventueel vroeger in Griekenland een (iets) andere betekenis hadden dan nu, maakt verder niet uit ; de betekenis van woorden past zich wel vaker aan aan de tijd, en zeker over zo lange tijd. Het is maar net waar het woord het vaakst voor gebruikt wordt.

Zo betekende her - oer-Nederlandse - woord  'melig' in de jaren 20 ook iets totáál anders dan nu, terwijl het woord niet veranderd is. Daar is hier echter geen sprake van ; in grote lijnen betekenen de woorden nog precies hetzelfde.

Dit zijn toevallig twee oude woorden die redelijk in ongewijzigde vorm onze taal zijn binnen geslopen. Maar ook worden er tot op de dag van vandaag nog woorden ''geent' op oud Grieks en Latijn. Medische termen bijvoorbeeld, ook al waren de desbetreffende ziektes indertijd nog niet eens bekend.

Ik ken overigens niet genoeg Grieks (en al helemaal niet de grammatica) om te kunnen herleiden in welke vorm ze toen en daar werken uitgesproken ; dat is ongetwijfeld meer jouw vak. Maar de 'stam' die we hebben overgenomen en eventueel vernederlandst, is zeer beslist (oud) Grieks. Zou je er eentje kunnen spreken, dan zou hij je - mits je de woorden in een begrijpelijke zin kunt zetten - in grote lijnen zeker begrijpen. Wat een wonder mag heten voor een zo oude taal.

WimNobel · Answer

Ik denk dat het juist omgekeerd is, dat de griekse woorden al bestonden en dat de nederlandse daar min of meer bewust uit geconstrueerd zijn. Immers, een (ver-)onderstelling is een stelling die nog niet bewezen is, niet een stelling die ergens onder zit. Waarom hier het begrip onder gebruikt wordt is niet duidelijk, tenzij je uitgaat van een letterlijke vertaling uit het grieks.

Hebben woorden als 'hypothese' en 'hypotheek' iets met het Grieks te maken?

Het beste antwoord

Andere antwoorden (2)

Bekijk alle vragen in deze categorieën: