waarom is fries een taal en limburgs een dialect?

Het Fries is een taal, omdat deze ook als zodanig door de Nederlandse overheid is erkend en Friesland daarvoor ook speciale regelingen ontvangt om de taal te behouden. Het Limburgs daarentegen heeft een dergelijke officiële status echter niet, en wordt daarom in het rijtje dialecten geplaatst zoals het Twents, Haags, etc.

Het Limburgs is wel degelijk een taal. Geniet zowaar een beschermende status als officieel erkende minderhedentaal in Europa. Er wordt daar ook geld voor uitgetrokken. Maar het blijft altijd een punt van discussie wat nu wel en wat nu geen dialect is. Het Limburgs wordt door iedereen gesproken. Of het nu een burgemeester is, de politieagent, de lerares op school, de manager van een bedrijf, de loodgieter of de advocaat. Het Limburgs is niets voor de lage sociale klasse. Camille Eurlings, Felix Meurders, André Rieu, Gerd Leers, Maria vd Hoeven, (Wijlen) Benny Nijman, Maxime Verhagen.... Allemaal mensen die onderling, via de telefoon, maar ook met andere Limburgers op straat gewoon in het Limburgs converseren. Ook tijdens vergaderingen - van de voetbalclub, de vakbond, het advocatenkantoor, de buurt - wordt gewoon in het Limburgs gesproken. Wel is het zo dat - omdat het Limburgs zo enorm divers is - het Limburgs 'op schrift' geen eenheid vormt. Iedere streek, stad, heeft z'n eigen Limburgs. Maar voor Maastrichts dan weer, zijn er aparte woordenboeken, en is de taal wel eenvoudiger op schrift te zetten. Uiteraard vindt ook het carnaval uitsluitend in het Limburgs plaats met uitsluitend Limburgstalige liedjes. Een serie als 'Flikken Maastricht' is in Maastricht niet geliefd. De realiteit is namelijk dat in Maastricht de voertaal Maastrichts is! Hollands (Ik heb het dus niet over Nederlands sprekende) sprekende agenten zijn in de minderheid en niet geliefd.

Het Fries is een taal omdat alle Friezen >waar ze ook in, of buiten, Friesland wonen< dezelfde friese taal spreken.

In Limburg heeft elk dorp zijn eigen taal. Afhankelijk van de grootte van de plaats spreken zo'n 1000 tot 100.000 mensen die taal. Omdat het om relatief kleine aantalen gaat die de lokale taal spreken noemt men die taal een dialect.

Friesland heeft een totaal andere geschiedenis als Limburg. Friesland is namelijk zover bekend altijd al 'onafhankelijk geweest. Heeft Friesland nooit deel gemaakt van het Romeinse Rijk en is ook nooit veroverd geweest door Karel de Grote. Dit allemaal in tegenstelling tot Limburg. De Friese taal is ontstaan door de afzondering van andere gebieden terwijl het Limburgse dialect ontstaan is door juist de aanraking met het Duits en Frans.

Het Algemeen Nederlands is onze officiële standaardtaal. Het Fries is een paar jaar geleden erkend als tweede landstaal. Dat betekent dat een Friese volksvertegenwoordiger in de Tweede Kamer zijn woordje in het Fries mag doen. En Limburger mag dat dan weer niet, want het Limburgs is slechts erkend als streektaal. Dat geldt ook voor het Nedersaksisch, wat gesproken wordt in het noordoosten van Nederland. Het Gronings en het Drents vallen daaronder, maar zijn op zichzelf dan weer dialecten.

Het verschil tussen taal en dialect is niet heel duidelijk. Als twee taalvarianten sterk van elkaar verschillen, is er de neiging om ze aparte talen te noemen; zijn de verschillen niet zo groot, dan noemen we ze eerder dialecten. Een goeie test is dan of twee personen elkaar behoorlijk kunnen verstaan. Toch is verstaanbaarheid niet de enige test: als de onverstaanbaarheid alleen voortkomt uit verschillen in uitspraak, is dat taalkundig minder relevant dan als er grammaticale verschillen zijn.
Maar er is ook traditie. Noors, Zweeds en Deens liggen dicht bij elkaar, maar traditioneel worden die aparte talen genoemd. Veel betekenis heeft dat niet. En politiek speelt vaak een rol. Veel Catalanen vinden dat Catalaans een aparte taal is, terwijl Castilianen dat dan vaak weer anders zien. Die taaldiscussie gaat hand in hand met een discussie over politieke autonomie, die de Catalanen dan ook gekregen hebben.
Fries verschilt vrij sterk van het standaard Nederlands en kan dus wel een aparte taal genoemd worden, maar de verschillen worden steeds kleiner. Limburgs, als aanduiding voor de diverse dialecten die er in de provincie Limburg worden gesproken, kan soms ook heel sterk van het Nederlands verschillen. Het wordt natuurlijk wat onpraktisch om te zeggen dat het Roermonds een taal is en het Maastrichts een dialect.
Het verschil tussen Fries en Limburgs is zeker ook een politieke kwestie. Friezen komen meestal wat krachtiger op voor hun vrijheid en onafhankelijkheid; Limburgers zijn wat meer geneigd mee te bewegen. Dat kan verklaren waarom Fries in de Nederlandse wetgeving is erkend als taal en Limburgs niet.