Wanneer en hoe gebruik je nu precies een ; en een : in een zin?

Ha, die Groeneg;

Hier een komma, want het is een kleine onderbreking van je zin. Dubbele punt is beter als de zin stopt en een opsomming, voorbeeld of omschrijving volgt.

Het is soms lastig te kiezen. Is dit geval zou ik idd kiezen voor een ":" omdat er een opsomming volgt.

Je gebruikt een ";" wanneer de zin voor en de zin na de puntkomma sterk met elkaar verbonden zijn. Zoals: "Graag zou ik Julia nog éénmaal zien; omdat ze zo lief is.

En bij het puntsgewijs opsommen.
Vanavond komen op visite:
-Jan;
-Klaas;
-Wim;
-Coos.

N.B. Na een ";" komt nooit 'n hoofdletter.

Dubbele punt wordt gebruikt bij bijvoorbeeld:

-Jan zei: "Hoe heet de buurman."
-In zijn brief stond: "Heb je het al gezien?"

Je gebruikt ook een dubbele punt bij wiskunde.
4:2 bijvoorbeeld.

en nog 'n paar mooie voorbeelden van wikipedia.nl:

Kortom: ik ga niet, ik heb wat beters te doen.
Samengevat: het idee lijkt me niet uitvoerbaar.
Nu ik er toch aan denk: waar is je puntmuts gebleven?

Opsomming
Het betreft de drie in de trommelholte van het oor aanwezige beentjes: de hamer, het aambeeld en de stijgbeugel.

Het voorbeeld dat jij gebruikt daar hoort een komma.

Op zich heel simpel. Kijk naar het onderste teken. Een punt betekent dat daarna een nieuwe zin komt, de komma betekent dat er nog wat dingen achteraan komen die bij dezelfde zin horen (een uitleg, een opsomming). Door er nog een punt boven te zetten, geef je een duidelijk verband tussen de zinnen weer.

Het probleem met de : en de ; is dat ze niet altijd even consequent en goed gebruikt worden ; dat maakt het bijzonder lastig ze al lezend op te pikken / te leren, zoals met veel andere taalprobleempjes wel goed werkt.

Ik zit me suf te piekeren over een goed ezelsbruggetje om de twee uit elkaar te houden, maar kom er nog effe niet uit.

In de zin uit je voorbeeld zou ik overigens alleen maar een komma gebruiken.

Toegevoegd na 1 minuut:
Bij de : en de ; heb je namelijk zowel voor als achter het teken een volledige zin (althans, grammaticaal volledig - onderwerp en gezegde), In jou voorbeeld is sprake van een 'opgebroken' zin, waar tussenin ook geen volledige zin is opgenomen. Dan heb je de : en ; niet nodig.