Wat betekent honderd in dit geval? (zie toelichting)

Dat ‘hoge’ getalsnamen als miljoen en miljard gevormd zijn op basis van het Franse grondwoord mille kan geen toeval zijn. Want het woord duizend en zijn buitenlandse tegenhangers zijn het symbool van aantallen die buiten ons bevattingsvermogen lagen. Dat mogen we opmaken uit het feit dat duizend in oude uitdrukkingen synoniem is met ‘niet meer te tellen’. Het kan dan op twee manieren worden gebruikt. Soms is het een overdrijving (ik heb het je al duizend keer gezegd), soms is het werkelijke aantal juist hoger, zoals in de lyrisch-toeristische omschrijving van Finland: het land van de duizend meren. De nijvere iguur die de meren werkelijk geteld heeft kwam tot niet minder dan 187.888. Het woord duizend suggereert hier: ‘we hebben tot duizend geteld en zijn toen maar opgehouden’. Het gebruik van duizend strekt zich overigens niet alleen uit tot dingen die objectief waarneembaar zijn. Met kapitein Haddock roepen we duizend bommen en granaten!, maar we staan ook duizend angsten uit of sterven duizend doden.



Is duizend nu hét getal waarmee we een onafzienbare hoeveelheid benoemen? Nee, ook honderd kan die betekenis hebben: ‘Dat gebeurt in geen honderd jaar.’ ‘Dat heb ik al honderd keer gezegd.’ In dit rijtje hoort ook de uitdrukking in het honderd lopen thuis. Honderd duidde hier oorspronkelijk een mensenmenigte aan; later kreeg in het honderd de betekenis ‘op goed geluk, lukraak’, en ten slotte de betekenis ‘ordeloos, chaotisch’.