Waarom heet een schoorsteen een schoorsteen?

Heel vroeger was metselwerk niet zo stevig en mijn vermoeden is dat vrijstaande rookkanalen geschoord moesten worden met palen of steunberen om niet om te vallen.

Toegevoegd na 4 minuten:
Toch niet zo; schoor slaat op de omdersteuning van de rookvanger bij een open vuur dat in het midden van de kamer werd gestookt.

Toegevoegd na 15 minuten:
De steen die de rookkap steunt is dus de schoorsteen.
Ik kan geen afbeelding vinden van zo'n oude stookplaats, maar bijgevoegd plaatje geeft een idee (ook al is dit buiten). De pilaren onder de rookvanger zouden dan schoorstenen heten.

Dat vroeg men zich vroeger ook al af. Hier volgt een beschouwing uit 1775.
Het is klaar genoeg, dat het woord Schoorsteen zamengesteld is uit schoor en steen, van welk schoor/ fulcimen, wij schooren / fulcire, hebben. Er moet derhalven een denkbeeld van stutten, onderstutten, in dit woord plaats hebben. Maar zal schoorsteen dan zijn een steen, die GESCHOORD WORDT, of een steen, die SCHOORT? Dit laatste verkiest Kiliaan, zeggende: ‘schoorsteen / fulcrum sive sustentaculum camini, vulgo contramurus foci, Sax. schornsteyn, q.d. lapis fulciens sive sustentans, & feurmur, q.d. murus ignis.’ De Heer Ten Kate(a) schijnt het eerste te stellen, wijl hij zegt, ‘schoor of schóór-steen H-D schorstein caminus; vermits door ijzers, of stijlen onderschoort’; en dit gedagt schijnt mij ook het best te zijn. Ik kan niet begrijpen, wat Kiliaan verstaan hebbe door schoorsteen; eerst zegt hij caminus, en naderhand fulcrum camini; in het laatste moet caminus niet het zelfde zijn met het eerste caminus: want dan ware de schoro-
(a)II. D. bl. 351. onder den wortel scheer.
[p. 158]origineel
steen, de schoorsteen van den schoorsteen. Zal dan caminus de heerdstede zijn? Maar welke is dan de steen, die de de heerdstede schoort? Naar mijn gedagt is de schoorsteen, of caminus, die opening, welke boven de heerdstede en het vuur gemaakt is, en zig uitstrekt tot boven het dak van het huis, op dat de rook door dezelve uitga. Zoo deze beschrijving goed is, kan de schoorsteen den naam niet hebben van iets te schooren, dewijl er niets boven is, dat hij zoude kunnen schooren; maar wel van geschoord te worden, naardien deze, doorgaands steenen', opening beneden, door stijlen van hout, of steen, of ijzer, onderschraagd en geschoord wordt. Ondertussen ontken ik niet, dat schoorsteen, even als caminus, wel eens in eenen ruimer zin genomen worde: doch dit misbruik kan deze afleiding niet hinderen.

Bij gelegenheid van dit schoorsteen, kwam mij in den zin, waar ons schoorvoetende van af mogt komen? ik zogt in Kiliaan en Ten Kate; doch bij geen' van beiden vond ik troost: zelfs vond ik het gansche woord bij hen niet. Ik weet egter niet beter, of het is bekend genoeg; schoon ik thands geene voorbeelden bij de hand hebbe, om deszelfs gebruik uit agtbare schrijveren te bevestigen. Wij gebruiken het voor langzaam, dralende, en sleepende.