Is het: je 'bent'' iemand verloren, of je ''hebt '' iemand verloren...?

Als ik iemand verloren ben, zal deze waarschijnlijk de weg naar huis zelf wel vinden. Als ik echt iemand verloren heb, maak ik mij meer zorgen...

Het is dus maar net, hoe je het bekijkt.

Maar even zonder geintjes. Als je het over rouw en verdriet heb, zou ik zeggen dat iemand verloren is gegaan..

Kan beiden.

Gebruik eens ander werkwoord;

Iets verloren is iets kwijt zijn.

Je bent iemand kwijt ...
Je hebt iemand kwijt ...

Dus lijkt mij

Je bent iemand verloren ...

Het kan allebei, maar gevoelsmatig is het dat je iemand "bent" verloren, want dat klint meer alsof je er zelf geen schuld aan hebt (passief). Zo is dan mijn inziens ook weer beter om te zeggen dat je je sleutels "hebt" verloren als je het zelf gedaan hebt (actief).

Tjeezus, de minduimpjesfee is langsgekomen bij dit onderwerp. Laat ik dan maar uitsluitsel geven:

Vraag
Is het ik ben of ik heb het verloren?

Antwoord
Beide vervoegingen komen voor, maar kunnen niet in alle gevallen door elkaar worden gebruikt. Als de nadruk ligt op de gebeurtenis van het 'verliezen' ('kwijtraken'), heeft de vervoeging met hebben de voorkeur. Alleen als het resultaat van de handeling ('kwijt zijn') wordt benadrukt, is ook de vervoeging met zijn mogelijk, al is die niet voor alle taalgebruikers aanvaardbaar en komt ze meer in gesproken dan in geschreven taal voor.

Toelichting
Het werkwoord verliezen wordt in de voltooide tijd meestal met hebben en soms met zijn vervoegd. Anders dan bij het werkwoord vergeten is de vervoeging met hebben altijd mogelijk. Deze vervoeging is zelfs de enig juiste als de gebeurtenis van het 'verliezen' ('kwijtraken') vooropstaat.

(1) Bij het ongeluk heeft hij zijn ouders verloren.
(2) Heb je je tong verloren?

Als het resultaat van het 'kwijtraken' wordt benadrukt, heeft verloren de betekenis 'kwijt zijn'; alleen in dit geval is de vervoeging met zijn mogelijk:

(3) Hij was al zijn aantekeningen verloren.
De Schrijfwijzer beschouwt verloren zijn echter als een contaminatie van verloren hebben en kwijt zijn en keurt de vervoeging met zijn dan ook af. Ook Van Dale geeft alleen de vervoeging met hebben.

Dit is weer zo'n heerlijk stukje taal waaraan je kunt zien dat het Nederlands nog helemaal leeft onder de mensen. En hoewel zowel verloren hebben als verloren zijn alsook iemand verloren hebben en iemand verloren zijn geen hele zeldzame termen zijn, gebruiken we ze net niet vaak genoeg om allemaal in alle situaties het nuanceverschil te proeven.

Ik heb verloren - ik heb dus niet gewonnnen. Ik trok aan het kortste eind.
Ik ben verloren - er is geen hoop meer voor mij, het is over.

Bijna niemand doet dit verkeerd. Na een dramatisch spelletje Catan zal iemand best ens uitroepen dat hij verloren is, maar doet dat uitgesproken overdrachtelijk.

Iets moeilijker wordt het als er een persoon of voorwerp in het spel is.

Ik heb iemand verloren - ik ben iemand kwijtgeraakt die ik eerst nog 'had' . Het verliezen van dit bezit is definitief. Dit slaat inderdaad vrijwel altijd op een sterfgeval.

Ik ben iemand verloren - ja, je moet goed op je spullen pas ;-). Iets of iemand verloren zijn heeft meer betrekking op jezelf dan op die ander. Jij kunt hem/haar dan wel kwijt zijn om wat voor reden dan ook, maar de persoon zelf kan er nog springlevend om zijn.

En omdat de betekenis hier eigenlijk bijna omgekeerd is van die in het eerste voorbeeld (waar verloren zijn veel dramatischer is dan verloren hebben) treedt in de tweede situatie heel makkelijk de taalverwisseling op. Geef het een hele lange tijd, en nog een enkeling zal je het betekenisverschil kunnen uitleggen. Tel er nog en tiental jaren bij op, en ze zijn beide goed. Zo gaat dat met taal.

Een ander voorbeeld uit dezelfde hoek dat veel meer gebruikt wordt en dus ook veel vaker fout gaat, stoort me meer (maar is ook niet tegen te houden) : Ik weet niet of het komt omdat het een soort van Twents is of dat mensen echt niet beter weten om wat voor reden dan ook, maar hier kunnen mensen het onderscheid niet maken tussen nodig hebben en nodig zijn. Voor mij een wereld van verschil. En volgens mij hebben ze nodig hebben gewoon maar helemaal afgeschaft (terwijl dat voor mij de meest voor de hand liggende en de meest gebruikte is).

Zie opm. voor vervolg