Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Hebben de woorden "baas" en "verbaasd" etymologisch gezien iets met elkaar te maken?

Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
in: Taal
Geef jouw antwoord
0 / 2500
Geef Antwoord

Het beste antwoord

Het woord baas is in het Nederlands bekend sinds de tweede helft van de dertiende eeuw. Het kwam vooral voor in Holland. Van het woord bestaan geen verwanten in andere Indo-Europese talen, en de herkomst is dan ook onbekend: geen van de gissingen erover is tot nu toe bewezen.
De oorspronkelijke betekenis van baas was, zo blijkt uit het Woordenboek der Nederlandsche Taal, 'het hoofd van het huisgezin, de huisheer aan wie het hele gezin, inclusief de huisdieren, ondergeschikt is'. Cornelis Kiliaan omschreef baas in zijn Latijnstalige etymologische woordenboek van het Nederlands uit 1599 met het Latijnse begrip paterfamilias. Vervolgens werd het woord, veelal in de verkleinvorm baasje, gebruikt voor een oudere man, vaak van mindere stand ('een rond, dik, vet baasje'), of een kleine jongen. Bovendien werd de betekenis 'hoofd van het huisgezin' uitgebreid naar 'hoofd, chef, iemand die ondergeschikten onder zich heeft', en vervolgens naar 'iemand die boven anderen uitmunt, niet zozeer door rang als wel door persoonlijke hoedanigheden': hij is een baas in het rekenen.

Verbaasd is afgeleid van het werkwoord basen (bazelen, raaskallen, gek doen)’. De oorspronkelijke betekenis van basen was: ‘(iemand) in de war brengen’. Verbasen betekende ook ‘angst aanjagen’. Tegenwoordig betekent verbazen 'verwonderen'. De overgang van ‘schrik aanjagen’, ‘ontstellen’ naar ‘verwonderen’ is heel geleidelijk gegaan.

Conclusie: baas en verbaasd hebben etymologisch géén overeenkomst. Je kunt verbaasd zijn als je baas aan het bazelen is; je zult dan verwonderd zijn omdat je chef normaal altijd serieuze woorden spreekt. Maar niet omdat de woorden iets met elkaar te maken hebben.
Amadea
13 jaar geleden

Andere antwoorden (3)

Nee, je zou ook naar de betenis kunnen kijken. Heeft baas iets met verbaasd te maken? Nee simpel dus.
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Nee. Verbazing komt van het oud oost-nederlands "basen", verwant aan "bazelen" en "beuzelen".
De herkomst van "baas" in de betekenis van meester, is onduidelijk.
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Dat zou in de nabije toekomst best kunnen gebeuren; dat je jaren voor een bedrijf hebt gewerkt en dat het plotseling is opgekocht zodat je een andere baas hebt gekregen en dus bent verbaasd.
Verwijderde gebruiker
13 jaar geleden
Deel jouw antwoord
0 / 2500
Geef Antwoord
logo van Kompas Publishing

GoeieVraag.nl is onderdeel van Kompas Publishing