Wanneer horen welke leestekens te worden toegepast bij een "uitstapje" in de tekst?

Question

In een geschreven tekst kan een toelichting worden gegeven -bijvoorbeeld op deze manier- of een detail worden uitgelicht tussen streepjes, komma's of haakjes.
In welke gevallen behoren welke leestekens gebruikt te worden?

Voorbeelden:

De zwart-witte kat zat, zoals elke dag, naar de vogels te kijken vanuit het vensterbank.

De televisie stond (weliswaar iets te hard) aan, maar niemand lette hierop.

's Ochtends vroeg at hij -ondanks zijn overgewicht- altijd eieren met spek.

Wie verschaft mij duidelijkheid?

 · Accepted Answer

Zelf gebruik ik altijd de schrijfwijzer van Renkema (zie bronvermelding en daarin staat het volgende [samengevat door mij]:

Er zijn verschillende soorten haakjes: (Ronde haakjes) [teksthaakjes] en <punthaakjes>.
Punthaakjes vaak in programmeertaal, vierkante haakjes vaak voor redactioneel commentaar.
Ronde haakjes voor:
- verklaring of toevoeging. De directeur (die nog steeds ziek is) heeft ...
- voor een verwijzing. (Renkema, 2005)
- in de betekenis van 'of'. laborant(e)
- voor introductie van een afkorting. Structuurplan Randstad (SR) vermeldt...
- in literatuuropgaven De schrijfwijzer (pp. 367-370)
- als netnummeraanduiding (020) 123 45 67
Haakjes kunnen gebruikt worden in plaats van komma's om een toevoeging iets minder gewicht te geven.

Liggende streepjes:
Gebruikt als gedachtestreepje en als aandachtsstreepje.

Gedachtestreepje bij:
onderbreking van  de gedachtegang (Weet jij waar Hans - o, daar is hij al!)
aanduiding bij verrassende wending (Hij wierp me de vreselijkste verwensingen toe - en begon me toen hartstochtelijk te zoenen.)
markering van de leden van een opsomming (zie de streepjes hierboven bij de tekst over haakjes)

Aandachtstreepjes, om de aandacht te vestigen op de toevoeging (Hij is - voor de derde keer in een jaar - van baan veranderd.)
Aandachtstreepjes ook voor een mededeling die niet in de structuur past of voor een terzijde (Mijn broer kwam - en het was heus niet de eerste keer - met twee vriendinnen naar huis.) (Ze had hem - nota bene op zijn verjaardag - verteld dat ze op iemand anders verliefd was.)

 · Answer

Kan allemaal, zelf zijn de komma's mijn favoriet.

 · Answer

Komma's. Leest ook zeker het fijnst, probeer maar eens hardop.

 · Answer

KOMMA;
Gebruik je tussen 2 persoonsvormen (als het meezit, wordt PSV kampioen.
Gebruik je tussen de delen van een opsomming (schoenen, sokken en een hemd)
Gebruik je tussen 2 bijvoeglijke nmw. die achter elkaar staan ( de mooie, blauwe lucht)
Gebruik je bij vermelding van een aangesprokene ( Eva, is dat waar? dat is goed, Henk. Ik raad je aan, Jan, om dat te doen)
Bij een uitbreidende bijzin (Appels, die groen zijn, kun je eten)
Bij een bijwoordelijke bijzin (Toen hij aankwam, gingen de fans uit hun dak)
Voor en na een tussenzin (Die man, we spraken al eerder over hem, is niet zo slim. 
AANHALINGSTEKENS:
Gebruik je als je letterlijk opschrijft wat iemand zegt(citaat:
" Dat is vreemd ",zei Thea.
Om aan te geven dat één of meerdere woorden niet in de 
normale betekenis ervan worden gebruikt (Van zo'n 'vriend' moet je het maar hebben) In zo'n geval gebruik je enkele aanhalingstekens.

Wanneer horen welke leestekens te worden toegepast bij een "uitstapje" in de tekst?

Het beste antwoord

Andere antwoorden (3)

Bekijk alle vragen in deze categorieën: