Waar komt een 'wolk' van een baby vandaan en zijn alle baby's dat?

Een wolk van een baby
Sinds wanneer kennen we de uitdrukking een wolk van een baby?

Al heel lang. Dat wil zeggen, de uitdrukking een wolk van een x is al heel oud, maar die baby is er pas veel later bijgekomen, simpelweg omdat wij het Engelse leenwoord baby pas in de tweede helft van de negentiende eeuw uit het Engels hebben overgenomen.

Om precies te zijn is baby in 1875 voor het eerst opgetekend, in een artikel in het literaire tijdschrift De Gids, in de zin: ‘De teedere rose vingertjes van de baby dwalen rond over den boezem der trouwe moeder, en tasten dan naar het eigen gezichtje, als om, als ‘t ware, het verschil tusschen beide te ontdekken.’

Zoals gezegd beschikt de wolk in deze context over veel oudere papieren. Johannes Smetius had het in 1660 over een mensch als een wolk, J. van Paffenrode schreef in 1661 over een man als een wollik, Justus van Effen berichtte in 1732 over een jongen als een wolk en twee jaar later schreef deze gevreesde satiricus de volgende volzin: ”t Is waar Klaas is een kaerel als een wolk, hy is breed van borst en schouders; hy heeft een kop, daar men paalen mee in de aard zou heien.’

Uit dit citaat wordt meteen duidelijk wat men met een wolk van een jongen, man, kerel of mens bedoelde: een stevig gebouwd iemand met een blakende gezondheid, dan wel een gezonde, dikke of mollige persoon. Eigenlijk bedoelde men ‘een jongen die zoo bol is als een regenwolk’, aldus F.A. Stoett in zijn beroemde spreekwoordenboek.

Maar er waren meer betekenissen. Volgens het Woordenboek der Nederlandsche Taal, het wetenschappelijke woordenboek van het Nederlands, kon een wolk van een x ook een ‘puik, voortreffelijk iemand; persoon zooals men dien zich wenschen kan’ betekenen. Als voorbeeld haalt het woordenboek een klucht uit 1646 aan, getiteld De beroyde Student. Daarin staat: ‘Dat’s een meyt als een wolck! sy weet op een mensch sijn woorden te letten.’


Tegenwoordig wordt de uitdrukking alleen nog gebruikt voor pasgeboren kinderen: een wolk van een dochter, zoon, baby of kind. Je zou een peuter al geen wolk meer noemen (klinkt te kinderachtig, te neerbuigend), laat staan een volwassene. Naar het zich laat aanzien is de uitdrukking het langst op volwassenen toegepast in de dialecten en dan met name in de Vlaamse dialecten. Zo no