Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Zijn de typen familienamen (toponiemen, patroniemen, beroepsnamen) evenredig over het land verdeeld?

Familienamen kunnen onder meer gebaseerd zijn op toponiemen (aardrijkskundige namen), patroniemen (namen die verwijzen naar de voornaam van iemands vader) en beroepsnamen (namen die van werkwoorden zijn afgeleid en handelende personen aanduiden). Ik vraag me af of de typen familienamen (toponiemen, patroniemen, beroepsnamen, et cetera) evenredig over het land (Nederland) zijn verdeeld.

Antoni
4 jaar geleden
2.2K
LeonardN
4 jaar geleden
Wat beschouw je nog wel als evenredig, en wat als niet meer?
Daarnaast hoe zie je "het land"?
Moeten we kijken naar provincie, gemeente, postcode of per straat?
Een perfecte evenredige verdeling zal er natuurlijk nooit zijn.
Dus laten we zeggen dat we landelijk topo=20, patro=30, beroep=15 overig=35 hebben
Als je dan naar provincie gaat kijken zal het al bijzonder zijn als die verdeling blijft, maar hoe dieper je gaat kijken, des te groter de kans dat je ergens af gaat wijken.
Antoni
4 jaar geleden
Ik zou de verdeling per provincie willen weten. Misschien heeft ooit een deskundige bijvoorbeeld geschreven: "In de provincie Groningen zijn de meeste achternamen gebaseerd op beroepen (De Boer, Bakker); in Limburg koos men met name voor familienamen gebaseerd op de naam van de vader (Hanssen, Fransen).", et cetera.
SentWierda
4 jaar geleden
@Antoni. Het probleem is dat achternamen van oudsher niet provinciegewijs zijn gerangschikt. Achternamen zijn altijd per gemeente of per regio (=deel van een provincie) gerangschikt. Waarbij in het zuiden van het land opvallend veel patroniemen zijn gebruikt (Jansen, Janssen, Willems) en in Limburg de beroepsnaam voor Smit: Smeets.
In het noorden en westen veel toponiemen (De Vries, Dijkstra), toenamen (De Jong/De Jonge/Jongsma/Jongejan) en beroepsnamen (Visser, De Boer). In het noorden ook veel veen-namen: Van der Veen/Veenstra/Feenstra (toponiemen). En in het hele land behalve Brabant en Limburg: Bakker, Smit, Mulder, Dekker (beroepsnamen) en Van Dijk (toponiem).
Antoni
4 jaar geleden
@SentWierda, het hoeft niet per se per provincie, maar dat leek mij een goed uitgangspunt om de verschillende delen van het land met elkaar te vergelijken. Je geeft in de rest van je reactie al goede voorbeelden van de verschillen in typen namen tussen de provincies. Wat bedoel je overigens met "toenamen"?
Amadea
4 jaar geleden
Een toenaam is van oorsprong vergelijkbaar met de toevoeging Jr. (Junior) achter een naam. De naamdragers hadden dezelfde voornaam en/of hetzelfde patroniem als de oudere van wie zij zich hiermee onderscheidden. Zo verhoudt 'de Jong' zich t.o.v. 'de Oude' als Jr. t.o.v. Sr. (Senior). Dat De Jong(e) als familienaam veel meer voorkomt dan De Oude is vanzelfsprekend. De toenaam werd een familienaam op het moment waarop de kinderen van iemand met de toenaam 'de Jong(e)' naar hem werden genoemd. Bron: https://www.cbgfamilienamen.nl/nfb/detail_naam.php?info=kenmerk&kenmerk=adjectief&nfd_naam=Jong,%20de&gba_lcnaam=&operator=eq&taal=
Antoni
4 jaar geleden
Dank voor de uitleg, @Amadea!
SentWierda
4 jaar geleden
Dank Amadea.
De Jong is de meest voorkomende familienaam in Nederland, 80.000 tot 100.000 keer. De naam komt het meest voor in Friesland en de Randstad.
Een van mijn grootouders had deze achternaam.

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Antwoorden (1)

Nee, er zit geen lijn in. Het is over het hele land verschillend verdeeld.
De meestvoorkomende achternamen in een aantal grote steden:
Amsterdam: De Vries/De Jong/Visser, Den Haag: Pronk/De Jong/V.d.Berg, Den Bosch: Jansen/Janssen/Smits, Groningen: De Vries/Bakker/De Boer, Zaanstad: De Vries/Bakker/De Boer, Apeldoorn: Mulder/Jansen/De Boer, Maastricht: Janssen/Smeets/Willems, Enschede: De Vries/Van (der) Veen/Bakker.
Opvallend is bijvoorbeeld de identieke top-3 van Groningen en Zaanstad.
Bron: https://www,places.nl/nieuws/insigts/drie-meest-voorkomende-achternamen-in-20-grootste-gemeenten/
Correctie: https://www.places.nl/nieuws/insights/drie-meest-voorkomende-achternamen-in-20-grootste-gemeenten/
Veel meer informatie over de herkomst van achternamen is te vinden op de website CBG Familienamen, met vele zoekfuncties: https://cbg.nl/bronnen/cbg-familienamen/
(Lees meer...)
Toegevoegd op 24 augustus 2020 09:07: tekst
4 jaar geleden
LeonardN
4 jaar geleden
Dit is een werkende link: (er staat bij jou een komma achter www)
https://www.places.nl/nieuws/insights/drie-meest-voorkomende-achternamen-in-20-grootste-gemeenten/ Je antwoord geeft in mijn optiek geen uitsluitsel over de vraag.
De top 3, kan en zal anders zijn, maar als je dan gaat kijken naar ALLE achternamen kan de onevenredigheid zomaar gelijkgetrokken worden. Kijk naar Den Bosch, daar zit Jansen x72 en Janssen x65 en Smits x61.
Dat zijn dus 137 patroniemen tegen 61 beroepsnamen.
Maar we weten niets over de mogelijke toponiemen die wellicht op plaats 4, 5 ,6, 7 en 8 staan en dan al totaal meer voorkomen dan de patroniemen in de top 10.
SentWierda
4 jaar geleden
@LeonardN. Dank voor de goede link.
Het lijkt eenvoudig, de herkomst van achternamen. Maar de praktijk wijst uit dat het ingewikkeld is.
Als voorbeeld noem ik: Van den Berg/Bergsma. Vele tienduizenden Nederlanders heten zo. Lijkt eenvoudig, want gerelateerd aan berg. Maar in Nederland komt deze achternaam veel voor en er zijn geen bergen. Hoe kan dit? Er zijn drie verschillende herkomstverklaringen voor deze achternaam.
1. Berg = genoemd naar een heuvel in het landschap (= toponiem).
2. Berg = afgeleid van de joodse naam ben Baruch (= patroniem).
3. Berg = een verbastering van het Friese woord baerch = varken. Wie op de kaart van Nederland kijkt waar de achternaam Bergsma veel voorkomt, ziet dat dit in oost-Friesland is. Daar zijn geen bergen maar wel veel varkens. Een varkensboer noemde zich niet De Boer maar Bergsma.
Conclusie: het is zowel een toponiem, een patroniem als een beroepsnaam.
Antoni
4 jaar geleden
SentWierda, dank voor je antwoord. Ik ben, net als LeonardN, ook niet helemaal tevreden met het antwoord. Het blijkt moeilijker dan gedacht om een eenvoudig, duidelijk antwoord te vinden. Ik ben benieuwd naar andere antwoorden (of een verdere aanvulling van jouw antwoord).

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 5000
Gekozen afbeelding