Waarom gaf Nederland de Duitse gemeente/ het gebied Selfkant weer terug?

Na langdurige onderhandelingen met de Nederlandse staat, die op 8 april 1960 te Den Haag werden afgesloten met een overeenkomst, waarin de Bondsrepubliek aangaf 280 miljoen Duitse mark uit te keren voor teruggave van de drostambten Elten en Tudderen en de Duitse bebouwing aangrenzend aan Dinxperlo (Suderwick); de Wiedergutmachung. Op grond van het gesloten grensverdrag werden de gebieden op 1 augustus 1963 weer overgedragen aan de Duitse autoriteiten.

Na de Tweede Wereldoorlog werd Selfkant (het gebied van de huidige gemeente, exclusief Saeffelen) op 23 april 1949 door Nederland geannexeerd als vorm van schadevergoeding voor de oorlog. Het door de Duitsers gekozen bestuur werd door Nederland naar huis gestuurd, omdat het in strijd zou zijn met de Nederlandse grondwet. Het bestuur werd ingericht naar Nederlands model. Dit betekende: geen gekozen burgemeester en gemeenteraad meer, geen afzonderlijke gemeenten in het gebied. Alles werd samengevoegd en kwam onder gezag van een landdrost; Huub Dassen werd door de Nederlandse regering benoemd als bestuurshoofd van het drostambt Tudderen, zoals de bestuurlijke naam van Selfkant nu luidde
Rond 1952 ging Duitsland druk uitoefenen om de grenscorrecties ongedaan te maken. Veel meer dan de onderhandelingen vertragen kon men van Nederlandse zijde niet. Een kordaat besluit naar de ene of de andere kant zat er niet in; zo kort na de oorlog lag de zaak politiek erg gevoelig. Door de weinig meegaande houding van de Nederlandse regering duurde het tot 1957 voordat de officiële besprekingen begonnen. Daarna duurde het tot maart 1960 voordat een akkoord was bereikt.

Waarom er wel uitruil met Nederland en niet bv met Polen of België? Oei daar kan ik een boek over schrijven maar zal proberen het zo kort mogelijk te houden.
De voornaamste reden dat Nederland het gebied De Selfkant heeft teruggegeven aan Duitsland ligt besloten in de manier waarop Nederland het gebied heeft mógen annexeren. Dat geannexeerde gebieden wel of niet zijn teruggegeven komt ook hoofdzakelijk wanneer geen sprake was van uitruil zoals bv wel met het gebied De Selfkant.
Duitsland werd na beëindiging van de Tweede Wereldoorlog gedwongen het gebied De Selfkant aan Nederland over te dragen als compensatie van de schade. In 1963 was de definitieve schadevergoeding geregeld via een Nederlands-Duits staatsverdrag. Er is door het toenmalige Duitsland 280miljoen Duitse marken betaald. Het gebied de Selfkant had dus geen onderpand-functie meer waardoor het aan Duitsland moest worden teruggegeven. Er zijn veel meer gebieden, ook in België, die via overeenkomsten met Duitsland zijn geannexeerd en daarna na zgn herstelbetalingen of kwijtschelding van de herstelbetaling zijn teruggegeven. Veel annexaties van Duitse gebieden hebben plaatsgevonden op grond van het Verdrag van Versailles van 1919. Rusland mocht tijdelijk delen van Duitsland bezetten, waar o.a. later het land Polen uit voortkwam.
Dat de grenzen van Polen door de geallieerden nog eens een paar honderd kilometers westwaarts werden verplaatst gebeurde op aandringen van Stalin. Oost-Polen werd toebedeeld aan de Sovjet-Unie, vroegere Duitse streken zoals als Silezië en Pommeren werden Pools. Miljoenen Polen moesten uit Wit-Rusland en Oekraïne verhuizen. Ook elders in Oost-Europa werden miljoenen Duitsers verdreven, vaak met grof geweld. Hierbij vielen tot 2 miljoen doden.
De eis tot teruggave bracht de zgn ontspanningspolitiek die was ingezet tijdens de periode onder Bondskanselier Willy Brandt in gevaar. West-Duitsland erkende via de Ostverträge – 1970-1973 (Ostvertrüge door de verdrevenen genoemd) de nieuwe Oost-Europese grenzen om - sich des Gewaltverzichts zu versichern - . Zich te verzekeren van een periode van geweldloosheid.
Kortom: het wel of niet teruggeven van geannexeerde gebieden heeft in hoofdzaak te maken met o.a. wanneer, op welke gronden, door welke mogendheden en manieren de gebieden zijn geannexeerd en welke de gevaarlijke consequenties zouden zijn bij gedwongen teruggave.