Wat wil Plato met z'n gelijkenis duidelijk maken?

Dat de waarheid niet is zoals wij ze voorstellen.
Plato stelt de zintuiglijk waarneembare wereld gelijk aan die van de gevangenis. Het vuur is het licht van de zon. De weg omhoog naar de buitenwereld is de weg omhoog van de ziel naar de kenbare wereld, de Idee van het Goede, die slechts met veel moeite zichtbaar wordt. De gevangenis, de grot, is daarmee het evenbeeld van ons gewone denken. De werkelijkheid zoals die zich aan ons voordoet, heeft de waarde van de schaduwen. De vrijgekomen gevangene beeldt de verheffing van de ziel tot wereld van de Ideeën uit. Om te kunnen zien is het niet voldoende dat iets zichtbaar is en dat wijzelf met gezichtsvermogen zijn toegerust. Er is nog iets anders nodig: 'licht.' Pas als de ogen zich richten op wat door de zon beschenen wordt, kunnen ze helder zien. En zo vergaat het ook de ziel, die zich richt op het ware. Het is de Idee van het goede die de waarheid doet schijnen over dat wat voor de ziel inzichtelijk is. In die zin staat het goede nog boven de waarheid en het inzicht. Zo is de plaats van het goede in het rijk der Ideeën te begrijpen als die van de zon, die de bron is van het licht, in het domein van het zichtbare.

In de allegorie van de grot doet Plato zijn opvattingen uit de doeken over het mens-zijn en de menselijke kennis in relatie tot de realiteit.

Plato vergeleek deze grotvertelling met het leven van de mens. Volgens hem zijn er namelijk twee werelden: deze wereld en een wereld waar ruimte en tijd geen betekenis hebben. In deze wereld was alles perfect en in harmonie met elkaar. Volgens Plato is het bereiken van de andere wereld(de Idee) het hoogste doel dat een mens kan bereiken. In deze chaotische wereld is de mens gebonden aan het lichaam en aan natuurkundige wetten, en voelt de mens de invloed van ruimte en tijd. Maar de ziel van de mens is niet materieel, deze is tijdloos. De ziel is permanent en abstract.

De allegorie van de grot symboliseert de overgang van de werkelijkheid (de grot) naar de wereld van de Ideeën (alles buiten de grot)

Voor mij ligt de wijsheid van deze 'vertelling' van Plato in het duidelijk maken, dat wat wij -mensen- in onze beleving van de dagelijkse werkelijkheid als wáárheid kwalificeren, dat die 'waarheid' nog wel eens een flink stuk van de werkelijkheid zou kunnen liggen. Wij zien de echte wereld maar heel éénzijdig en onze waarneming zit vol blinde vlekken en valse zekerheden.
Een mooi voorbeeld van een onjuiste interpretatie van de werkelijkheid vind ik de wetten van Newton. Héél goed werkbaar in een niet-relativistische wereld, maar die wereld is een versimpeling van de werkelijke wereld die relativistisch is. En zo'n simpele visie zou ons er toe kunnen verleiden om te veronderstellen dat als twee deeltjes met tegengestelde licht-snelheid op elkaar botsen, dat ze dan met de dubbele lichtsnelheid op elkaar botsen. Quod non.