Wat zijn de oorzaken dat land kaarten noordelijk zijn georienteerd?

Die gewoonte is een erfenis van Claudius Ptolemaeus. Deze Egyptische astronoom en kaartenmaker leefde in de 2de eeuw na Christus.

Waarom hij koos voor ‘noorden boven’ is niet bekend. Met kompassen heeft het niets te maken, want die waren er toen nog niet. Soms wordt geopperd dat Ptolemaeus het noorden boven zette omdat daar, vanuit Egypte gezien, de belangrijkste gebieden lagen. En op die plek op de kaart vielen ze het meeste op.

Maar de meest waarschijnlijke verklaring is toch omdat ook toen al de Poolster als oriëntatiepunt gebruikt werd door zeelieden. En die staat bijna pal in het noorden.

Flits:

• In de Middeleeuwen werd bij landkaarten ook vaak het oosten bovengezet, de Oriënt. Hieraan hebben we het woord oriënteren over gehouden.

• Oude Chinese landkaarten hadden meestal het zuiden boven.

• Omdat de Poolster dichtbij het verlengde van de aardas staat, bevindt hij zich in onze ogen bijna altijd op dezelfde positie, in het noorden.

• Op het zuidelijke halfrond bestaat geen ster zoals de Poolster die als oriëntatiepunt gebruikt kan worden.
In 1569 gaf de Vlaamse geograaf Gerardus Mercator een wereldkaart uit met de noordpool erop. Daarna werd dit een algemeen gebruik. In een wereld met steeds meer handelscontacten was het voor iedereen makkelijker als de wereld op dezelfde manier getekend werd.