Back to frontpage
Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Waarom verwijst het Wilhelmus naar 'de koning van Spanje'?

Het eerste couplet van het Wilhelmus eindigt met 'de koning van Spanje heb ik altijd geëerd'. Maar de naam Spanje was rond 1570 (toen het Wilhelmus werd geschreven) nog helemaal niet de naam van wat nu Spanje is: Spanje als land ontstond pas in 1715: https://en.wikipedia.org/wiki/Nueva_Planta_decrees

Philips II had een hele officiële reeks titels (waaronder, onder andere, koning van Castilia, Leon, Navarra, Aragon, Napels, Sicilië, Sardinië en Portugal) maar niet die van koning van Spanje. Dus waar komt die verwijzing vandaan?

https://nl.wikipedia.org/wiki/Filips_II_van_Spanje#Titels

tinus1969
8 jaar geleden
31.3K

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Antwoorden (3)

Filips was heerser over Castilië, Aragón deze landen vormden in die tijd al samen Spanje.

De naam Spanje (Spaans: España) is afgeleid van de Latijnse naam Hispania, die werd gebruikt voor het hele Iberisch Schiereiland. Taalkundig gezien stamt deze naam echter niet af van het Latijn, en ook met andere Indo-Europese talen is geen duidelijk verband aan te wijzen. Er bestaan dan ook verschillende theorieën over de herkomst van het woord Hispania. Een van die theorieën is dat de naam uit het Grieks komt. De Grieken zouden de naam Hesperia aan het huidige Italië en Spanje hebben gegeven, omdat beide landen zich ten westen van een bepaalde ster (genaamd esperos) bevonden.

Dus zo vreemd is het niet dat in het Wilhelmus Philips koning van Hispania werd genoemd.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Filips_II_van_Spanje

Toegevoegd na 1 uur:
Castilië is een landstreek in Spanje en met Aragon historisch een van de beide koninkrijken waaruit Spanje opgebouwd is.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Castili%C3%AB
(Lees meer...)
erotisi
8 jaar geleden
tinus1969
8 jaar geleden
Zie hierboven; Philips II was geen 'Koning van Spanje'. Dat land bestond toen nog niet onder die naam en Philips II had die titel officieel niet.
erotisi
8 jaar geleden
Dat hele gebied en of delen daarvan werd al lange tijd Hesperia of zoiets hebben genoemd. Dat het huidige land spanje nu zo heet is daar slechts een gevolg van. https://nl.wikipedia.org/wiki/Spanje#Etymologie
tinus1969
8 jaar geleden
@erotisi: Nogmaals, Philips II was geen koning van Spanje want dat LAND bestond niet. Die streek heette toevallig Hispania, maar er was geen LAND dat zo heette: Het land Spanje bestaat pas sinds 1715. Het is net zoiets als zeggen dat Philips II Koning van België was; hij was koning van een streek die na 1830 België heette, maar rond 1570 bestond die naam niet.
erotisi
8 jaar geleden
De gebieden waar Filips koning over was waren beide grote delen van het huidige spanje en dat waren beide dus koninkrijken. Als je nu koning bent over twee grote gebieden (koninkrijken castilie en aragon) en die liggen allebei in Hispania zoals die streek toen werd genoemd, dan is het toch niet zo vreemd om filips koning van hispanje te noemen. Je vergelijking met Belgie gaat dan ook niet op want díe naam bestond toen inderdaad nog niet, maar dat kan niet gezegd worden van Hispania die naam bestond toen al eeuwen.
tinus1969
8 jaar geleden
@erotisi Je mist het punt. Die hele naam 'Koning van Spanje' bestond niet, en omgekeerd was Philips niet alleen koning van wat nu Spanje is, maar van een hele reeks landen en streken. Hij had net zo goed, of zelfs beter, Koning van Italië kunnen heten (een begrip dat wel bestond, want er waren koningen van Italië geweest). Je bedenkt nu een soort verklaring achteraf, maar er moet een duidelijke reden zijn geweest waarom het Wilhelmus hem 'Koning van Spanje' noemt.
erotisi
8 jaar geleden
Formeel bestond dat misschien nog niet, maar als je nu zowel koning bent van castalie en koning bent navarra en beide gebieden maken een groot deel uit van het gebied Hispania is dat toch niet zo vreemd. En het Wilhelmus kun je toch ook niet zien als een formele verklaring dat werd zo gemakshalve genoemd. Maar goed, ik val in herhaling en het is inderdaad mijn inschatting waarom dat zo werd gedaan. Op zich niet zo'n vreemde verklaring lijkt me en misschien is er geen duidelijkere reden voor....maar misschien wel.....
tinus1969
8 jaar geleden
@erotisi, het juist WEL vreemd, want men was in het algemeen erg alert op het (juist) gebruik van titels etc. De symboolwaarde van titels was ook groot (zo was/noemde Philips II zich wel nog Koning van Jeruzalem en hertog van Boergondië, vanwege zijn claims op deze gebieden...).
Dat Philips II dus 'Koning van Spanje' wordt genoemd in het Wilhelmus, kan geen toeval zijn. Het heeft een reden, en ik ben benieuwd welke.
erotisi
8 jaar geleden
Ik lees nog het volgende: "In 1469 volgde dan de belangrijkste dynastieke unie voor de vorming van Spanje door het huwelijk van Ferdinand II van Aragon met Isabella I van Castilië waardoor de Kroon van Aragón samensmolt met de Kroon van Castilië. Uit deze personele unie zou Spanje ontstaan. De verscheidene titels van de Kroon van Aragón zouden blijven bestaan als titels voor de koning van Spanje tot in 1716 toen ze, na de nederlaag van Aragón in de Spaanse Successieoorlog, werden afgeschaft door de Nueva Planta decreten."
https://nl.wikipedia.org/wiki/Kroon_van_Arag%C3%B3n Ook keizer karel V werd al koning van spanje genoemd van 1516 tot 1556 als Karel I koning van Spanje
https://nl.wikipedia.org/wiki/Keizer_Karel_V
Thecis
8 jaar geleden
Mag ik hier toevoegen dat de officiele tekst "De koning van Hispanje". Het daadwerkelijk land Spanje wat we nu kennen, wordt helemaal niet genoemd....
tinus1969
8 jaar geleden
@erotisi, maar je links maken het alleen maar vreemder: Er staat nergens duidelijk dat Koning van Spanje een officiële titel is, en lijkt deels een constructie achteraf (net zoals het Byzantische rijk door de koningen en inwoners niet zo werd genoemd, dat is een naam die historici er achteraf aan hebben gegeven). Ik krijg de indruk, dat men retrospectief alle koningen sinds 1479 Koning van Spanje/Hispanje noemt, maar dat dat pas sinds 1715 werkelijk klopt. Dynastieke en personele unies etc. waren vroeger heel normaal; zo was de Koning van Denemarken ook jarenlang Koning van Noorwegen en Hertog van Sleeswijk-Holstein. Sommige van die unies werden later ook één land (Spanje dus), andere niet (bv Noorwegen-Zweden)
erotisi
8 jaar geleden
" Het woord 'España' (Spanje) begon men te gebruiken voor het geheel van de twee koninkrijken. Het woord is afgeleid van de Latijnse naam 'Hispania', die voor het Iberische Schiereiland werd gebruikt." https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_koningen_van_Spanje Dus blijkbaar was het in die tijd al een goed gebruik om Hispania al te gebruiken en was Filips II dus Koning van Spanje. Maar uit de formulering blijkt weer niet dat het ook zo formeel stond geregistreerd. Misschien dus eerder een informeel gebruik
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
@tinus, je schrijft: Hij had net zo goed, of zelfs beter, Koning van Italië kunnen heten (een begrip dat wel bestond, want er waren koningen van Italië geweest)." Willem van Oranje rebelleerde tegen de overheersing van de Spanjaarden, dus tegen het Bestuur van Spanje - Filips II als koning van Hispanje.
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
Er zitten ook waardevolle punten in het antwoord, dus géén min.
De naam Spanje zoals wij dit land nu noemen, werd al eeuwenlang 'Hispania' genoemd en stond zo ook bekend. Honderden jaren voor Christus geboren werd, verkenden de Oude-Grieken de landen rond de Middellandse zee en zij noemden dit land toen zowel 'Hispania' als 'Iberia'.
In die tijd dat de Oud-Grieken Spanje ontdekten, veroverden ook de Feniciërs
(afkomstig uit het huidige Syrië en Libanon) een groot deel van het schiereiland. Zij noemden dit land toen ook 'Ispanya'.

De benaming is dus al heel oud en wij Nederlanders spraken dan vroeger ook over 'Hispanje'. Logisch dus dat dit in het volkslied werd overgenomen in onze spelling zoals wij die toen hadden. Vanwege de vereenvoudiging van de taal met je jaren spreken we nu over Spanje, maar in de oudere geschriften en vanwege het ritme in het lied zelf, zal het gewoon 'Hispanje' blijven.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
tinus1969
8 jaar geleden
Dat is nog steeds geen antwoord. Philips was officieel geen koning van Hispanje of Spanje, dat was niet de naam van een koninkrijk. Hispanje was de naam van een landstreek. De koningen van Denemarken werden ook geen koning van Scandinavië genoemd ook al hadden ze in de middeleeuwen grote delen van Scandinavië in bezit. dat blijkt ook uit de lijst van officiele titels. Philips II was onder andere Koning van Castilia, Aragon, Navarra, Napels etc etc, maar geen 'Koning van Spanje'.
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
Filips II (zoon van Karel V) had wel degelijk ook de titel van Koning van Hispanje.
Hij werd door zijn vader, Karel V van Habsburg Koning van Spanje als zijn opvolger aangewezen.
Filips II was o.a. de koning en heerser over Castiliën en Aragón. Deze gebieden zijn samen natuurlijk niet gelijk aan het gebied van het huidige Spanje, net zomin als Nederland van nu gelijk is aan het gebied dat Nederland in 1572 was.
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
@amc, ik vind je antwoord zeker geen min waard. Wat de benaming Hispanje betreft heb je gelijk. Ken je deze versie van het Wilhelmus, gemaakt in 1618 voor Prins Maurits, de zoon van Willem van Nassou. Daarin wordt gedicht dat God met Nederland was en dat de Oranjes vanzelfsprekend de leiders van dit land waren. Het eerste couplet luidt:
Mauricius van Nassouwe
ben ik van Duitsen aard.
Voor ’t vaderland getrouwe
ga ik in ’t veld te paard.
Het prinsdom van Oranje,
heeft God mij toegeschikt.
Voor den koning van Spanje
en ben ik niet verschrikt. https://books.google.am/books/about/Liedt_ter_eeren_van_den_prince_van_Orang.html?hl=hy&id=wvlGAAAAcAAJ
(Universiteitsbibliotheek te Gent)
In het Wilhelmus, dat rond 1572 werd geschreven, wordt niet verwezen naar de Koning van “Spanje” maar naar de toenmalige koning van Hispanje.
In die tijd was de Spaans-Habsburgse Filips II, de enige zoon van keizer Karel V (als koning van Spanje Karel I) Koning van Spanje (Hispania), Napels, Sicilië en (als Filips I) van Portugal, Heerser over Castilië, Aragón en Heer der Nederlanden.
https://de.wikipedia.org/wiki/Hispanien#/media/File:Hispania_Karte.jpg
In het volkslied “Wilhelmus” is het vooral de regel: den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd waar Nederlanders over vallen, zich niet bewust van het feit dat het Willem van Nassau is die dit zegt en niet degene die het lied zingt. Dan kan men wel aan het schrappen blijven.
Door middel van dit lied laat de dichter Wilhelmus van Nassouwe zeggen:
“een Prinse van Oranje ben ik, vrij, onverveerd, den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd.
Tot in de dood wilde hij zijn vaderland trouw blijven “vrij onverveerd”, moedig en zonder vrees. Hij wilde echter niet als een soort oproerkraaier gezien worden. Integendeel, hij blijft het gezag erkennen van de (toenmalige) koning van Hispanje die tevens Heer over de Nederlanden was.
Den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd was een belangrijke politieke getuigenis. Hij vocht tegen het Spaanse Bestuur, niet tegen de koning van Hispanje die hij ook erkende als Heer der Nederlanden.
Men kan deze verklaring niet los zien van de tweede strofe:
“In Godes vrees te leven heb ik altijd betracht, daarom ben ik verdreven, om land, om luid gebracht”.
Dit betekent dat hij ook God wilde blijven dienen ondanks dat hij daardoor verdreven zou worden en beroofd van zijn land en van zijn mensen.
De essentie van de gedachte die Willem van Nassou verwoordt in het volkslied is:
Men moet de overheid respecteren, de Koning van Hispanje zal hij altijd blijven eren, maar Godvrezend leven vindt hij nog belangrijker, zelfs als dat vreselijke gevolgen kan hebben.
Dat het lied nog steeds door veel Nederlanders wordt gezongen hoewel het geloof steeds meer op de achtergrond raakt, komt misschien doordat veel Nederlanders (onbewust) instemmen met de gedachte van Willem van Oranje, ook bekend onder zijn bijnaam Willem de Zwijger, dat het niet de overheid – het Bestuur - is die uiteindelijk het laatste woord heeft, maar andere machten zoals bv het geweten, anders zou er inderdaad en terecht van tirannie gesproken kunnen worden.
(Lees meer...)
Bronnen:
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
Volgens begrijpt 90% van degenen die het meezingen gewoon niet wat ze aan het zingen zijn, ze weten alleen dat het ons volkslied is.
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
Weinigen zullen weten dat de Nederlandse wapenspreuk uit 1815 : Je maintiendrai (ik zal handhaven) afkomstig is van zijn lijfspreuk:
Je maintiendrai Nassou. Later door hem aangevuld met: Je maintiendrai l'honneur, la foy, la loi de Dieu, du Roy, de mes amis et moy -
Ik zal de eer, het geloof, de wet van God, van de koning, van mijn vrienden en mij handhaven.
En dat in die volgorde
tinus1969
8 jaar geleden
@JoanDArc, maar 'Spanje of Hispanje bestond niet als land! Dat is het hele punt! Philips II was zoals je zelf aangeeft officieel koning van Ik zie zelf een heel andere reden, juist omdat deze woorden 'Willem van Oranje' in de mond worden gelegd.
Willem van Oranje was namelijk Prins van het Heilige Roomse Rijk, waar Nederland, Nassau en Orange deel van uitmaakten -maar het Spaanse schiereiland niet. In feite wordt Philips II er dus juist fijntjes aan herinnerd dat hij geen enkele bevoegdheid heeft.
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
@tinus1969,
Willem van Nassau was prins van het prinsdom Oranje (was eerst een graafschap). Hij was prins van Oranje als prins van een “prinsdom binnen het Roomse rijk” maar bezat niet de titel “ Prins van het Heilige Roomse Rijk”. Willem van Oranje Nassau (Willem de Zwijger) was de zoon en oudste van de twaalf kinderen van Willem I de Rijke, graaf van Nassau-Dillenburg en Juliana van Stolberg.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Stamboom_Willem_van_Oranje-Nassau_(1533-1584)
Hij erft in 1544 op elfjarige leeftijd bij testament van René de Châlon, prins van het onafhankelijke prinsdom Orange en graaf van Nassau, het prinsdom en nog enkele bezittingen in Nederland. Willem wordt aan het keizerlijke hof te Brussel opgevoed en in februari 1545 krijgt hij officieel de titel van Prins van Oranje.
Hij treedt op 18-jarige leeftijd in dienst van Keizer Karel V die hem in 1552 als de eerste Oranje-Nassauprins benoemt tot kapitein van een ruiterafdeling. Een paar maanden later tot Kolonel over tien vendels Duitse en Nederduitse soldaten die in de buurt van Metz een nieuwe vesting moeten bouwen vanwege de oorlog die er met Frankrijk wordt gevoerd. In 1553 krijgt hij bevel over de ruiterij te Artois.
De Rooms-Duitse Keizer (Karel van Luxemburg tot zijn 16de jaar) is van 1519 tot 1556 bekend als Keizer Karel V van het Heilige Roomse Rijk (Eerste Duitse Rijk) en als Koning Karel I van Spanje. Pas in 1530 wordt Keizer Karel V officieel door de paus gekroond tot keizer van het Heilige Roomse Rijk.
Vanaf het midden van de 16e eeuw verdwijnt het woord "Heilig" geleidelijk uit de naam. In de laatste verdragen die de keizer sloot werd het Rijk gewoon Deutsches Reich genoemd.
Karel V abdiceert op 25 oktober 1555 te Brussel als koning van Spanje en heer der Nederlanden. Zijn abdicatie als keizer van Duitsland kondigt hij aan.
Zijn zoon Filips II volgt hem op als Koning van Spanje en Heer der Nederlanden en zijn broer Ferdinand I, koning van Bohemen en Hongarije, volgt hem op 16 januari 1556 op als Keizer van het Duitse Rijk. Van 1559-1567 was Willem I van Oranje-Nassau in dienst van Filips II. Willem van Oranje Nassau is nooit Prins van het Heilige Romeinse Rijk geweest, noch heeft hij deze titel ook gekregen.
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
Wat het trouw zijn aan Filips II als de Koning van Hispanje betreft het volgende: Willem van Oranje schrijft in februari 1573 aan zijn broers Jan en Lodewijk van Nassau onder welke voorwaarden er tot een vergelijk met de koning gekomen zou kunnen worden. In de brief beweert hij dat hij loyaal aan de koning van Spanje is, dat hij handelt uit nood vanwege de gebeurtenissen onder Alva en geen afzonderlijke staat wil stichten. Het gaat hem slechts om de vrijheid van geweten en om burgerlijke autonomie ter zake van justitie, wet en openbare orde. Derhalve zouden de opstandelingen in ieder geval twee concessies van koning Filips II moeten krijgen: alle Spaanse en buitenlandse troepen zouden uit de Nederlanden moeten verdwijnen en de koning zou publieke uitoefening van de hervormde en lutherse godsdienst moeten toestaan.
De brief is grotendeels geschreven in een soort cijferschrift met oplossing en wordt bewaard in het Koninklijk Huisarchief te 's-Gravenhage. Mocht je nog niet overtuigd zijn, neem dan contact op met de Universiteitsbibliotheek van Leiden , Belle Belgico of breng een bezoek aan het archief aan de Oude Delft 169 te Delft - Nederland.
http://www.archief-delft.nl/zoeken/ Je kunt je dan tevens laten voorlichten over de bevoegdheden van Filips II die hij wel degelijk had als opvolger van zijn vader on 1555.
Hij was Koning en heerser van het grootste koloniale rijk in de 16e eeuw. Dáár hoefde niemand hem fijntjes aan te herinneren.
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
Belle Belgico moet zijn Bello Belgico.
Het boek De bello Belgico decas prima (in het Latijns) is in bezit van de universiteitsbibliotheek te Antwerpen.
Een stukje vertaling vanuit het latijn:
http://www.dutchrevolt.leiden.edu/dutch/bronnen/Pages/1572-04-14-hedned.aspx
Verwijderde gebruiker
8 jaar geleden
Dat Marnix van Sint-Aldegonde de dichter van het Wilhelmus is wordt door onderzoekers van de universiteiten van Utrecht, Amsterdam en Antwerpen op grond van een computeranalyse sterk betwijfeld.
http://www.volkskrant.nl/binnenland/auteur-van-wilhelmus-iets-dichterbij-door-nieuwe-computeranalyse~a4298170/

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 5000
Gekozen afbeelding
+