wie heeft de synagoge "uitgevonden" ?

Eén van de theorieën die stelt dat de synagoge ontstaan is in de tweede ijzertijd is die van de stadspoort. De stadspoorten van het oude Israël, waar het openbare leven zich afspeelde, zouden de voorloper zijn van de synagoge. In de stadspoorten werd recht gesproken en vergaderd. In deze periode lijkt de rol van de stadspoort meer sociaal dan religieus, waardoor het van het perspectief afhangt of men hier kan spreken van een vroege vorm dan wel een verre voorloper van de synagoge.
Een andere theorie is die van de bamot (een offerplaats voor afgoden op een heuvel- of bergtop??) als oorsprong van de synagoge. Deze theorie stelt dat de synagogen de bamot vervangen hebben toen deze werden verboden.
Over het ontstaan van dit instituut bestaan diverse opvattingen. Tot nu toe is geen van de mogelijke oplossingen algemeen door de geleerden geaccepteerd. De zaak is complex doordat de geschiedenis van de synagoge bijvoorbeeld zowel inzicht verschaft over het vroege Judaïsme als over het vroege christendom.

Die zijn in de loop van de Joodse geschiedenis als logisch gevolg ontstaan.
In I Koningen 6 (in de Bijbel) wordt beschreven hoe de door koning Salomo gebouwde Tempel eruit zag. Daar hadden de uit de stam van Levi afkomstige priesters hun dagelijkse bijeenkomsten. In 586 vóór Christus werd deze tempel door de Babyloniërs vernietigd, en het Joodse volk werd daarna 70 jaar gevangen gehouden. Ze kwamen in een religieuze crisis, omdat ze niet meer naar de tempel konden en daarom geen offers konden brengen.
Toen ze na die 70 jaar in vrijheid naar hun eigen land Israël konden terugkeren werd de Tweede Tempel gebouwd. Om te kunnen studeren, aanbidden, vergaderen, vieren en samenkomsten te organiseren werden er synagoges opgericht. De Tweede Tempel werd in het jaar 69 ná Christus door de Romeinen verwoest. Daarna werden de synagoges de centrale instellingen van het joodse leven. In Jeruzalem waren ten tijde van de tempelverwoesting al 394 synagoges.