WAAROM en WANNEER bestond de functie prins-bisschop?

In de eerste eeuwen van de geschiedenis van de katholieke kerk werden bisschoppen meestal gekozen uit aristocraten. Om hun bisdom goed te kunnen besturen omgaven ze zich door een geestelijke raad. Kerkelijke macht, wereldlijke macht en de macht van de adel liepen in de hele geschiedenis tot de Franse tijd sterk door elkaar. Kerk en staat waren diep met elkaar verweven.

Een prins-bisschop was een bisschop die niet alleen het geestelijk bestuur over zijn bisdom had, maar tegelijkertijd ook het wereldlijk gezag uitoefende over een bepaald territorium. Daarvan was hij dan de hoogste landsheer. De bisschop was dus tevens vorst over zijn bisdom.

In het Heilige Roomse Rijk vormden een vijftigtal prins-bisdommen een onderdeel van de rijksorganisatie (naast vele honderden andere vorstendommen). In 1220 werden de prins-bisschoppen vrijwel zelfstandig door het verdrag dat zij sloten met keizer Frederik II.

In de Nederlanden bestond tot 1526 het prinsbisdom Utrecht en tot 1795 het prinsbisdom Luik. In 1672 werd de Republiek onder andere aangevallen door de keurvorst-aartsbisschop van Keulen en de prins-bisschop van Münster. De laatste was Bernhard von Galen van Münster, die in Groningen als 'Bommen Berend' bekend staat.

Tijdens de Reformatie werd een aantal prinsbisdommen geseculariseerd en omgezet in wereldlijke vorstendommen. De laatste prins-bisdommen verdwenen tenslotte bij de Reichsdeputationshauptschluss van 1803.