Wat was de bestuurlijke structuur van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden?

De bestuurlijke structuur van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

De bestuurlijke kaart van de Republiek bestond uit drie 'lagen': de steden, de
Provincies, en de Staten-Generaal. De gewesten of provincies die deel uitmaakten van de Republiek hadden zich in hun gezamenlijke strijd tegen de Spaanse overheersing (1568-1648) verenigd door middel van de Unie van Utrecht (1579). Hierdoor bleven de provincies autonome regio's met hun eigen regering, maar bereikten zij overeenstemming over een gezamenlijke organisatie van hun buitenlands beleid en defensie. De Staten-Generaal was de vergadering waarin de vertegenwoordigers van de provincies beslissingen namen over deze beleidsterreinen. Tijdens de zeventiende en achttiende eeuw werden de beleidsterreinen waarover de Staten-Generaal besliste, uitgebreid. Echter, formeel bleven de provincies autonoom.

Elk van de zeven provincies werd bestuurd door een eigen vergadering van de Provinciale Staten. Traditioneel werden de steden en het platteland in de statenvergadering vertegenwoordigd. De grote steden hadden een permanente zetel in de vergadering. Kleinere steden deelden hun zetels. Het platteland had één zetel in de Vergadering van Staten. De vertegenwoordiger van de Ridderschap, een vertegenwoordigend orgaan van de adel, bezette deze stoel. Een achtste provincie, de zogenaamde Generaliteitslanden (in het zuiden van het huidige Nederland), werd bestuurd door de Staten-Generaal.

Steden hadden een hoge mate van autonomie. Ze werden bestuurd door burgemeesters, schouten en schepenen, die het stadsbestuur vormden. De schouten waren de plaatselijke vertegenwoordigers van de landheer, wat hen grote macht gaf in hun gebied. Burgemeesters woonden in de stad die ze bestuurden. Ze kregen meer macht in de zeventiende en achttiende eeuw ten koste van de positie van de schout. De schouten waren belast met de rechtspraak in hun gebied, waarin ook de schepenen een rol hadden.

De burgemeesters, de schouten en de schepenen waren verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van de steden. Daarnaast werden belangrijke kwesties besproken in de vroedschap, die enigszins vergelijkbaar is met de huidige gemeenteraad. De vroedschap bestond uit ongeveer twintig tot veertig mannen die voor het leven werden benoemd. De vroedschap besliste zelf over de benoeming van nieuwe leden. Algemeen kiesrecht bestond nog niet.

Bron: de samenvatting (in het Engels) in het boek "Gevormde kaders" van Jeroen van Bockel.