Wanneer en hoe is het Latijn een "dode taal" geworden?

Latijn is niet van de ene dag op de andere een dode taal geworden. Eigenlijk kun je de huidige Romaanse talen, zoals Frans, Spaans, maar vooral het Italiaans, als een soort modern Latijn beschouwen. Of beter: als de kinderen van het oude Latijn.

Eigenlijk kun je zeggen dat alle talen op een gegeven moment dood zijn. Ik weet niet of je wel eens iets in oud Nederlands hebt gelezen, maar dat valt niet mee. Als je die taal een aparte naam zou geven, zou je zeggen dat dat nu een dode taal is.

Nu is het bijzondere van Latijn en (oud) Grieks dat er veel in geschreven is. En er is ook veel belangrijk werk in geschreven. Bovendien staan die twee beschavingen aan de basis van onze cultuur. Dus is het in deze gevallen de moeite waard (vinden veel mensen, ik ook) om die talen te leren. Maar omdat ze niet meer gesproken worden, en zich niet meer aanpassen aan de tijd (er bestaat bijvoorbeeld geen woord voor 'computer' in het Latijn), noemen we het dode talen.

De meeste andere dode talen kunnen we niet leren, omdat er maar weinig van terug te vinden is. Dan gaat het om talen waar weinig of niets in geschreven is. Maar elders op de wereld zijn natuurlijk nog meer dode talen waar wél in geschreven is. Denk bijvoorbeeld aan het oud-Egyptisch en het oud-Hebreeuws.

Dus je kunt niet zeggen wanneer en hoe Latijn een dode taal geworden is. Dat gebeurt gewoon in de loop der eeuwen. Hoewel het Latijn in bepaalde vakgebieden heel lang de voertaal is geweest. Dat was bijvoorbeeld zo onder artsen (maar ook andere geleerden), omdat het dan niet uitmaakte uit welk land je kwam, je kon toch met je collega's praten. En het voegde toe aan de status van de geleerden. In de Rooms katholieke kerk wordt Latijn nog steeds gebruikt. Dat stamt nog uit het oude Romeinse rijk, waar het christendom zo'n beetje begon.

Nu is Engels zo'n beetje de voertaal onder geleerden uit alle landen. Maar misschien is het over vijftig jaar wel Chinees...