Waarom werd de Republiek ook wel 'de Bataafse Republiek' genoemd?

Nadat stadhouder Willem V naar Engeland was gevlucht, werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden op 19 januari 1795 omgedoopt tot de Bataafse Republiek. Deze naam was ontleend aan de Germaanse stam van de Bataven, die in de vroegmoderne tijd gezien werden als de vroegste bewoners van het latere Nederland en daarmee als de voorvaderen van de Nederlandse natie.

Een belangrijke nationale mythe handelt over de Bataven (of Batavieren). Een volksstam die volgens Tacitus over de Rijn was afgezakt en zich had gevestigd waar Maas en Waal samenvloeiden. De naam van de streek herinnert er nog aan: Betuwe, een woord dat etymologisch aan 'Bataven' is verwant. Waar die Bataven nou exact gewoond hebben en waar ze gebleven zijn is een archeologisch raadsel. Er is in Nederland nooit iets van teruggevonden. Maar de mythe sprak tot de verbeelding. Leiden doopte zich fantasierijk om tot Lugdunum Batavorum (Lyon van de Bataven), de hoofdstad van de Oost-Indische kolonies kreeg de naam Batavia, en Nederland werd tijdens de Franse Revolutie tot Bataafse Republiek uitgeroepen.

Al gelooft tegenwoordig niemand nog in de mythe van de Bataafse voorvaderen, toch blijven er restanten van aanwezig. Veel Nederlandse verenigingen bestempelen zichzelf als Bataven, waaronder een populaire Maastrichtse carnavalsvereniging. Studenten organiseren een estafetteloop tussen Nijmegen en Enschede: de Batavierenrace. En de Aldi verkoopt een Batavenbrood.