Hoe spraken de mensen in de omgeven van Nederland, rond het jaar 1000?.

Hoe ze spraken weet niemand, want er werd toen natuurlijk nog geen spraak opgenomen op bv een bandrecorder of zoiets. Hoe ze schreven is wel iets van bekend, maar de uitspraak weet je dan nog niet natuurlijk.

Of je dat verder zou helpen voor je stamboom valt nog te bezien, want in die tijd hadden mensen nog vrijwel geen achternamen. Die ontstonden pas toen men ze nodig had, in de grotere plaatsen wat eerder, op het platteland veelal pas vanaf 1811 toen dat moest van Napoleon.

Veel achternamen komen van een beroep (bakker, slager), van de naam van de boerderij of streek waar ze woonden, of patroniemen: Jansen (zoon van Jan), enz. Rond het jaar 1000 kon nog bijna niemand schrijven, en hadden achternamen voor gewone mensen nog geheel geen nut, als je buren en familie maar wisten wie je was.

In het jaar 1000 bestond er in het hele gebied van de Nederlanden zelfs nog geen hogeschool of universiteit. De enigen die in die tijd konden schrijven waren wat kloosterbroeders en een enkele geleerde die in het buitenland (Keulen, Frankrijk) gestudeerd had. Wat er toen geschreven werd waren enkel uiterst belangrijke zaken, zoals godsdienstige geschriften en overeenkomsten tussen edelen e.d.

Je stamboom uitzoeken (waar ik me al zo'n 40 jaar mee bezig houd) doe je door vanaf jezelf terug te zoeken, je vader, diens vader, diens vader en zo terug zo ver je kunt. Ook al zou je een geschrift uit het jaar 1000 vinden waar iets in staat dat een beetje lijkt op je achternaam, dan bewijst dat nog niet dat het een voorouder van je was. Dat ontdek je alleen door in de archieven zover mogelijk terug te zoeken, steeds van kind naar ouders. Tot het niet meer gaat omdat je tegen een tijd aanloopt waar geen dopen, huwelijken en begrafenissen van geregistreerd zijn.

'Nederland' in zijn huidige vorm bestaat natuurlijk nog maar een kleine 200 jaar, maar voor die tijd noemen we de taal die hier gesproken werd al 'nederlands'. Helaas zijn daar geen opnames van, en zelfs geen schrift, want 'de gewone man' hield zich niet met lezen en schrijven bezig; wat er op papier staat, is puur van de elite.

Regels voor de spelling van onze taal echter hebben we nog veel korter ; stukken van pakweg 200 jaar oud, hebben eigenlijk niet zozeer een vaste spelling ; mensen schreven zoals ze wilden danwel zoals ze spraken. Eén van de redenen dat oude boeken zo moeilijk te lezen kunnen zijn.

Ga je bijna 1000 jaar terug, dan is er dus geen peil op te trekken hoe een woord geschreven of uitgesproken werd, en was ook gewoon 'alles goed'. Veel familienamen uit die tijd - zo die al gebruikt werden, want officieel werden achternamen pas ingevoerd door Napoleon - zijn dan ook diverse malen veranderd van spelling. En....ook vandaag de dag is de spelling van namen niet aan normale spellingsregels onderhevig.

Een stambom terugvoeren tot (ruim) 1400 is, tenzij het gaat om een heel belangrijke adellijke of koninklijke familie, dan ook een zo goed als onmogelijke opgave.

Bekend is dat in de omgeving Luxemburg/Duitsland/Belgie/Nederland een taal gesproken werd die veel op elkaar leek.
Daardoor komt het dat de duitse naam Mueller, in nederland mulder werd bevoorbeeld. Ulftman (naar de plaats) werd in nederland, Ulfman
En zo zijn er meer van dat soort vergelijkingen