Hoe werkt een mijnlift/schacht?

Bij schacht- en mijnbouw lopen de pijpen, die in de mijnbouw bekend staan als schachten, verticaal naar beneden. Vanuit die schachten worden de gangenstelsels
gegraven. Het verschil tussen schacht- en diepbouw is dat bij schachtbouw het gangenstelsel op min of meer dezelfde hoogte blijft, terwijl ze bij diepbouw op meerdere niveaus liggen. Dat betekent dus dat de schachten bij schachtbouw tot in de bovenste laag dringen, en ze bij diepbouw door verschillende te ontginnen lagen dringen.

Veel schachtbouwmijnen evolueren naar diepbouwmijnen, zoals dat het geval was bij de Waalse steenkoolmijnen. De steenkoolmijnen in de Limburgse Kempen en in Zuid-Limburg werden origineel uitgevoerd als diepbouwmijnen. Tegenwoordig zijn de Luxemburgse ijzermijnen de enige mijnen in de Benelux die nog gebaseerd zijn op schachtbouw. In het verre verleden werden ook vuursteen en klei via schachten ontgonnen, die weliswaar niet dieper dan 20 m moeten zijn geweest.

De schacht- en diepbouwmijnen na de Industriële Revolutie waren honderden meters diep en de gangenstelsels werden vele kilometers lang. De diepste mijn in Nederland was Staatsmijn Hendrik, waarvan schacht IV een diepte had van iets meer dan een km. De diepste mijn in Zuid-Afrika, goudmijn TauTona bij Carletonville, is dan weer ongeveer vier km diep. Dat komt omdat de diepte van mijnen na de voorraad ook afhankelijk is van de temperatuur. Zo stijgt de temperatuur hier met pakweg 30° C per kilometer, in Zuid-Afrika bedraagt dat slechts 10° C.
[bewerken] Stollenbouw

Bij dit systeem zijn er geen verticale schachten, behalve voor de ventilatie. De gangen lopen al vanaf de oppervlakte horizontaal of licht hellend, hetzij naar beneden hetzij naar boven. Niettemin wordt stollenbouw meestal toegepast bij vanaf de oppervlakte afhellende lagen of bij dal- of bergwanden. In de Benelux komt het zelden voor, het werd bijvoorbeeld wel toegepast in de steenkoolmijn van Baudour in Henegouwen.

De ondergronds rijdende treinen kunnen hun lading dan zelf lossen bij de bovengrondse verwerkingsfabrieken, dus hoeven de kolenwagentjes niet meer in en uit de liften geplaatst te worden. Ook het ontbreken van schachtbokken maakt de productie in dit geval veel goedkoper. Een ander voordeel is dat grondwater gemakkelijker afgevoerd kan worden.

Het is vergelijkbaar met een gewone lift in een flat. Er word een kooi neergelaten aan lange kabels/touwen, beneden en/of boven in en uitstappen. DE aandrijving werd vroeger met b.v. paarden of ezels gedaan, later met motoren.