Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

waar komt de uitdrukking 'vertrouwen komt te voet, maar vertrekt per paard' vandaan?

Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden
SimonV
9 jaar geleden
De betekenis is dus dat iemands vertrouwen schaden veel sneller gaat dan het te verkrijgen.
Vroeger stond paard voor snelheid, te voet voor traagheid. Een vergelijkbare uitdrukking is: "Het komt te paard en gaat te voet". Ziekte en ongeluk komen vaak heel plotseling, maar het duurt lang voordat men weer hersteld is. De oorsprong van dit spreekwoord is niet te achterhalen. Spreekwoordenspecialist Reinsma:
"Een spreekwoord ontstaat denk ik net als een nieuw woord. Het gaat om een treffende manier van uitdrukken. En dat kan iedereen op een gegeven moment presteren. Iedereen kan in het vuur van zijn betoog iets mooi uitdrukken. Niet op een literaire manier, maar op een mooie manier, zodat het beklijft. En er is dan een kans dat dat verder gedragen wordt door toehoorders."
Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden
De huidige betekenis is echt: het komt langzaam, maar het vertrekt snel.
Vertrouwen krijgt men langzaam, soms pas na jaren, maar vertrouwen verliezen kan snel gebeuren.

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Geef jouw antwoord

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

/
Geef Antwoord
+
Selected image

Het beste antwoord

Ewoud Sanders, taalhistoricus en journalist heeft een onderzoek gedaan en zijn licht eens laten schijnen over de uitdrukking: "vertrouwen komt te voet en gaat te paard."
Hij heeft geen spoor van bewijs gevonden dat de uitdrukking een oud Nederlands spreekwoord is.
Zinnen waarin zaken te voet, te paard of per wagen komen of gaan zijn volgens de heer Sanders in de Nederlandse literatuur ook ruimschoots voorhanden, te beginnen bij een gedicht van Vondel, geschreven omstreeks 1660.
d’Een komt te voet aenstreven/ Een ander van ‘t geberght den lantstroom afgedreven/ d’Een spoet te wagen, en een ander rijdt te paert.”
Het bevat geen tegenstelling, alsof te voet voor de armen is en te paard voor de rijken.
Vondel noemt een aantal manieren van verplaatsen. Te voet, per schip, per wagen, te paard.

Voorlopig komen de oudste voorbeelden die Ewout Sanders gevonden heeft uit 1990. Deze uitdrukking is opvallend vaak te vinden op de economische pagina’s van de kranten en meestal in verband met banken, beleggingen en investeerders.
De uitdrukking wordt geregeld als een oud spreekwoord opgedist, maar het lijkt erop dat we hier te maken hebben met een opvoedkundige dooddoener uit de tweede helft van de 20ste eeuw, die goed aansluit bij de perikelen rond Fortis, toen grote klanten de bank in hoog tempo de rug toekeerden.
http://weblogs.nrc.nl/woordhoek/2008/10/06/vertrouwen-komt-te-voet/

Toegevoegd na 10 minuten:
Het gedicht van Joost van de Vondel beschrijft
"den optogt van JEZUS uit Nazareth naar de Jordaan"
http://www.dbnl.nl/tekst/wits004biog06_01/wits004biog06_01.pdf

Toegevoegd na 39 minuten:
http://www.dbnl.org/tekst/hoof001hwva03_01/hoof001hwva03_01_0073.php
zie pagina 164
De briefwisseling van Pieter Corneliszoon Hooft “Aenden Heere President ende Majoor gnl Wijtz”
Sedert mijnen laesten had ick met droefheit UEd.gestr. quaele verstaen, ende verquikt mij grootelijx dat zij daer af verlost is. Slappigheit en flaeuwte zijn wellusten, zoo menze bij die razende pijne gelijkt. 'T ouwde zeggen is dat de ziekte te paert komt, ende gaet te voet.
Ook hier de tegenstelling snel komen, maar langzaam verdwijnen.
(Lees meer...)
Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden
http://www.dbnl.nl/tekst/wits004biog06_01/wits004biog06_01.pdf
zie blz 374 en 375

Andere antwoorden (1)

De oorsprong van die uitdrukking zou een gedicht van Joost van den Vondel, geschreven omstreeks 1660, kunnen zijn:
,,Men zag nootdruftigheit, noch gunst noch ongunst aen,
d’Een komt te voet aenstreven
Een ander van ‘t geberght den lantstroom afgedreven
d’Een spoet te wagen, en een ander rijdt te paert”.

Toegevoegd na 6 minuten:
De titel van dat gedicht is Joannes de Boetgezant, het derde boeck.

Toegevoegd na 17 minuten:
In de zeventiende eeuw was het gebruikelijk om te paard te zien als tegenovergestelde van te voet. En daarbij betekende te voet dat je in armoe leefde en te paard dat je rijk was. Zo schreef Pieter Corneliszoon Hooft in 1631:
" 't Ouwde zeggen is, dat de ziekte te paert komt ende gaet te voet".
(Lees meer...)
Amadea
9 jaar geleden
Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden
In het gedicht van Joost van den Vondel gaat het om de tegenstelling armoede en rijkdom.
In het spreekwoord gaat het om traagheid en snelheid.
Amadea
9 jaar geleden
Volgens mij gaat het niet om het tempo, maar om moeite en gemak.
SimonV
9 jaar geleden
Ik denk niet dat dit de oorsprong van de uitdrukking is, maar het komt wel in de richting.
Plus.
Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden
ik voel het meest voor de reactie van JoanDArc...
Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden
http://www.dbnl.org/tekst/hoof001hwva03_01/hoof001hwva03_01_0073.php
zie pagina 164
De briefwisseling van Pieter Corneliszoon Hooft
“Aenden Heere President ende Majoor gnl Wijtz”
Sedert mijnen laesten had ick met droefheit UEd.gestr. quaele verstaen, ende verquikt mij grootelijx dat zij daer af verlost is. Slappigheit en flaeuwte zijn wellusten, zoo menze bij die razende pijne gelijkt. 'T ouwde zeggen is dat de ziekte te paert komt, ende gaet te voet. Ook hier de tegenstelling snel komen, maar langzaam verdwijnen.
Deel jouw antwoord

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

/
Geef Antwoord
+
Selected image