Waar kot de uitdrukking "de pijp aan Maarten geven" vandaan?
11.6K
11.6K keer bekeken
Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.
Het beste antwoord
Over de herkomst ervan tasten lexicografen nog in het duister. Wellicht heeft het te maken met 'het niet overleven van de maand maart'.
Een andere verklaring die wordt genoemd, is dat de pijp aan Maarten geven teruggaat op een Duitse traditie, die onder meer ook in (Nederlands) Limburg bekend is. Met Sint-Maarten – en in Limburg op 5 december – wordt er een Sint-Maartenpop gebakken, waar een pijp in wordt gestoken ('aan Maarten gegeven'). Die pijp zou oorspronkelijk een bisschopsstaf zijn geweest. Het verband met de betekenis 'sterven, opgeven' is hierbij echter onduidelijk.
Maarten van Nierop geeft in zijn boek 'De taal waarmee wij leven' (1962) enkele mogelijke herkomsten, maar dat zijn allemaal veronderstellingen. De uitdrukking zou verband kunnen houden met:
- het feit dat in maart veel oude mensen zouden sterven;
- het feit dat maart de vastenmaand is, waarin vroeger ook niet gerookt werd;
- de 'pijpers' (= blazers) op een bruiloft die hun pijp (= muziekinstrument) aan de 'maarte' (= dienstmeid) geven om zichzelf vervolgens ook in het feestgedruis te storten.
Taalkundige Jan Stroop denkt dat de Maarten in deze uitdrukking Maarten Luther kan zijn. Pijp zou dan een verbastering van pij zijn. Maarten Luther hing zijn (katholieke) pij immers aan de wilgen. Het is mogelijk dat je pij aan Maarten geven ging betekenen: 'het katholieke geloof afzweren', en later nog algemener: 'ergens mee stoppen'.
Toegevoegd na 15 minuten:
Volgens http://home.planet.nl/~otten536/vc-pgs/sintmaarten.html hangt het samen met het feest van Sint Maarten. Dat werd gevierd halverwege de slachtmaand en luidde de overgang naar de winter in. Armen en kinderen kregen wat extra's om de winter door te komen. Op de lege akkers en velden werden grote vuren ontstoken. Seizoensarbeiders wisselden dan van baan - en daar komt de uitdrukking "de pijp aan Maarten geven" vandaan.
(Lees meer...)
Een andere verklaring die wordt genoemd, is dat de pijp aan Maarten geven teruggaat op een Duitse traditie, die onder meer ook in (Nederlands) Limburg bekend is. Met Sint-Maarten – en in Limburg op 5 december – wordt er een Sint-Maartenpop gebakken, waar een pijp in wordt gestoken ('aan Maarten gegeven'). Die pijp zou oorspronkelijk een bisschopsstaf zijn geweest. Het verband met de betekenis 'sterven, opgeven' is hierbij echter onduidelijk.
Maarten van Nierop geeft in zijn boek 'De taal waarmee wij leven' (1962) enkele mogelijke herkomsten, maar dat zijn allemaal veronderstellingen. De uitdrukking zou verband kunnen houden met:
- het feit dat in maart veel oude mensen zouden sterven;
- het feit dat maart de vastenmaand is, waarin vroeger ook niet gerookt werd;
- de 'pijpers' (= blazers) op een bruiloft die hun pijp (= muziekinstrument) aan de 'maarte' (= dienstmeid) geven om zichzelf vervolgens ook in het feestgedruis te storten.
Taalkundige Jan Stroop denkt dat de Maarten in deze uitdrukking Maarten Luther kan zijn. Pijp zou dan een verbastering van pij zijn. Maarten Luther hing zijn (katholieke) pij immers aan de wilgen. Het is mogelijk dat je pij aan Maarten geven ging betekenen: 'het katholieke geloof afzweren', en later nog algemener: 'ergens mee stoppen'.
Toegevoegd na 15 minuten:
Volgens http://home.planet.nl/~otten536/vc-pgs/sintmaarten.html hangt het samen met het feest van Sint Maarten. Dat werd gevierd halverwege de slachtmaand en luidde de overgang naar de winter in. Armen en kinderen kregen wat extra's om de winter door te komen. Op de lege akkers en velden werden grote vuren ontstoken. Seizoensarbeiders wisselden dan van baan - en daar komt de uitdrukking "de pijp aan Maarten geven" vandaan.
10 jaar geleden
Andere antwoorden (1)
Op het platteland versierde een aanstaande bruid vroeger tijdens de ondertrouw een Goudse pijp voor haar aanstaande man met slingers, linten en bloemen. Het versieren van de bruidegomspijp stond symbool voor haar dienstbaarheid aan haar man. De bruidegom diende de pijp de gehele huwelijksdag bij zich te dragen. Brak de (van pijpaarde gemaakte dus zeer broze) pijp, dan zou ook het huwelijk geen stand houden. ’s Avonds vulde de bruid de pijp met tabak, stak deze aan en blies een paar trekjes tabak in het gezicht van haar man. Daarna gaf zij de pijp terug aan haar man. Het aansteken van de bruidegomspijp door de bruid en het blazen van (vruchtbaarmakende) rook symboliseerden het huwelijkse genot.
Na de huwelijksdag werd de bruidegomspijp samen met het bruidsboeket in een versierd pijpenkastje, met daarop het huwelijksjaar en de initialen van de echtelieden, op een ereplaats aan de muur gehangen. Bij speciale gelegenheden werd de bruidegomspijp uit het kastje gehaald en door de man gerookt. Na het overlijden van de man werd de bruidegomspijp in de kist op zijn borst gelegd en meebegraven.
De dood werd vroeger veel meer beschouwd als een normaal onderdeel van het leven, een overgang, wat uiteraard voortkwam uit het geloof in een hiernamaals. Men trouwde tijdens het aardse bestaan met een partner en in het hiernamaals trouwde men met de schepper.
In vroegere tijden geloofde men dat bij de overgang van herfst naar winter de sluier tussen de aarde en het hiernamaals het dunst was. Dit was de tijd waarop de overledenen hun reis naar het hiernamaals konden beginnen. Heiligen wier naamdag in november of december valt kregen een rol toebedeeld in het verzamelen en begeleiden van de zielen. De twee belangrijkste heiligen in deze periode zijn Sint Maarten en Sint Nicolaas.
Bij alle Heiligenfeesten tussen Sint Maarten en Oud en Nieuw werden traditioneel buikmannen geschonken. Een buikman is een broodfiguur met een witte stenen pijp, gemaakt van fijn deeg met krenten en rozijnen. In Duitsland worden buikmannen onder de naam Weckmann (Sint Maarten) of Stutenkerl (Sint Nicolaas) nog altijd gegeten. In ons land heeft deze traditie zich het langst gehandhaafd tijdens de viering van Sint Maarten.
De buikmannen staan symbool voor de overledenen die op weg zijn naar de hemel. De pijp is dan de bruidegomspijp die bij de overledene in de kist is gelegd en nu symbolisch aan Sint Maarten wordt overhandigd voor de reis naar het hiernamaals.
(Lees meer...)
Na de huwelijksdag werd de bruidegomspijp samen met het bruidsboeket in een versierd pijpenkastje, met daarop het huwelijksjaar en de initialen van de echtelieden, op een ereplaats aan de muur gehangen. Bij speciale gelegenheden werd de bruidegomspijp uit het kastje gehaald en door de man gerookt. Na het overlijden van de man werd de bruidegomspijp in de kist op zijn borst gelegd en meebegraven.
De dood werd vroeger veel meer beschouwd als een normaal onderdeel van het leven, een overgang, wat uiteraard voortkwam uit het geloof in een hiernamaals. Men trouwde tijdens het aardse bestaan met een partner en in het hiernamaals trouwde men met de schepper.
In vroegere tijden geloofde men dat bij de overgang van herfst naar winter de sluier tussen de aarde en het hiernamaals het dunst was. Dit was de tijd waarop de overledenen hun reis naar het hiernamaals konden beginnen. Heiligen wier naamdag in november of december valt kregen een rol toebedeeld in het verzamelen en begeleiden van de zielen. De twee belangrijkste heiligen in deze periode zijn Sint Maarten en Sint Nicolaas.
Bij alle Heiligenfeesten tussen Sint Maarten en Oud en Nieuw werden traditioneel buikmannen geschonken. Een buikman is een broodfiguur met een witte stenen pijp, gemaakt van fijn deeg met krenten en rozijnen. In Duitsland worden buikmannen onder de naam Weckmann (Sint Maarten) of Stutenkerl (Sint Nicolaas) nog altijd gegeten. In ons land heeft deze traditie zich het langst gehandhaafd tijdens de viering van Sint Maarten.
De buikmannen staan symbool voor de overledenen die op weg zijn naar de hemel. De pijp is dan de bruidegomspijp die bij de overledene in de kist is gelegd en nu symbolisch aan Sint Maarten wordt overhandigd voor de reis naar het hiernamaals.
Verwijderde gebruiker
4 jaar geleden