Hoe vertel je vrienden, familie dat je doodgaat?
Iemand een idee hoe je dat het best doet? Ik weet het echt niet en vind er de woorden niet voor. Liedjes en tekstjes over waardoor heb ik al geschreven, vind je op internet,.. Maar vind niets met de boodschap in dat je doodgaat. Na 2 maanden weet nog niemand dit. En weet niet echt niet hoe hieraan te beginnen.
5.2K
5.2K keer bekeken
AlphaLimaSierra
11 jaar geleden
wil je in elk geval heel veel sterkte wensen. wat zijn de prognoses?
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
ja dit is een serieuze vraag!!
Ik heb een zeer ver gevorderd stadium van kanker, geen enkele behandeling helpt nog.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Dat lijkt me verschrikkelijk moeilijk. Is er echt niemand in je omgeving die dit weet? Wat moet jij je dan vreselijk eenzaam voelen! Je moet dit wel vertellen: hoe langer je het uitstelt, hoe moeilijker het zal worden. Dit is niet iets wat je alleen moet willen doen: jij hebt je geliefden nodig, en zij jou. Zij hebben óók tijd nodig om deze wetenschap een plek te geven en afscheid van jou te nemen, net zoals jij je tijd nodig hebt en jouw manier moet vinden om afscheid te nemen van je geliefden en van dit leven. Jij hebt hun hulp nodig, en zij zullen je wíllen steunen wanneer je ze nodig hebt. Als jij ze niets vertelt, ontneem je niet alleen jezelf die steun, maar hen ook de kans om jou te helpen.
Weten vrienden en familieleden wel dát je kanker hebt? Misschien heb je eerder wel behandelingen gevolgd, bijvoorbeeld? Of heb je tot nu toe echt alles over je ziekte verborgen gehouden?
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
ja het is inderdaad zeer moeilijk. En er is voorlopig nog niemand die hier iets van weet. En dat word heel zwaar en voel me wel eenzaam. Daarom dat ik het allemaal wilt proberen te vertellen tegen mijn familie, en mijn echt close vrienden.
En ik heb wel behandelingen e.d. gevolgd, maar heb het zo goed mogelijk proberen te verbergen. Misschien dat ze wel gezien hebben dat ik eens wat vaker zeer vermoeid was, en eens wat vaker ziek enzo.. Maar niemand weet hier iets over.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Ik ben benieuwd naar het antwoord op de vraag van Simon.
Tegelijkertijd kan ik me goed voorstellen dat het steeds moeilijker wordt om het alsnog te vertellen nu. Ik hoopte eigenlijk dat je antwoord op mijn vragen zou zijn dat je familie wel wist dat je ziek bent en weet dat je behandeld bent voor kanker. Het brengen van 'de boodschap' zou dan gemakkelijker zijn, omdat je kunt beginnen met te praten over die behandelingen, en dan langzaamaan toe kunt naar het onderwerp dat de reden dat je nu misschien geen behandelingen meer krijgt, of andere behandelingen, niet is dat je nu beter bent, maar juist dat je niet meer beter wordt.
Mag ik vragen hoe je leefsituatie is, en je netwerk, vriendenkring? Heb je een partner, woon je alleen, bij je ouders thuis? Werk of studeer je? Hoe is je relatie met je ouders, bijvoorbeeld? Kun je meestal wel praten met mensen uit je omgeving over belangrijke dingen of dingen waar je mee zit, of is dat ook voor hele andere onderwerpen altijd al moeilijk geweest?
En wat voor begeleiding heb je zelf op dit moment? Je zult onder controle staan bij een oncoloog neem ik aan, spreek je bijvoorbeeld ook regelmatig met je huisarts? En heeft je specialist je misschien verwezen naar een gespecialiseerd verpleegkundige of een maatschappelijk werker ofzo, gewoon iemand om mee te praten? Dan zou je met zo iemand ook kunnen bespreken hoe je dit aan moet gaan pakken, of zelfs rollenspellen doen waarmee je oefent wat je wilt zeggen, als jou dat helpt om er uiteindelijk over te gaan praten met je naasten.
Ik zie in je profiel dat je 21 bent. Gaat het toevallig om een erfelijke vorm van kanker, die bekend is in jouw familie?
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Leg een uit hoe je al die behandelingen met ziekenhuisopnames hebt kunnen verbergen want je bent zo ziek als een hond dan en je kunt weken niet werken? Hoe heb je dat gedaan?
SimonV
11 jaar geleden
Ik kan me voorstellen dat zolang je niets zegt, je het feit dat je zult sterven voor jezelf nog kunt wegstoppen. Zodra je het aan anderen vertelt, kun je er niet meer omheen. Dan confronteren anderen je dagelijks met dit vreselijke feit. Maar misschien speelt dit voor jou geen rol.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Even een botte opmerking: Er is GEEN manier om de boodschap zodanig te brengen dat je mensen niet kwetst. Vertel het ze, je hebt ze nodig in je laatste periode. En ze zullen het je kwalijk nemen als je ze het niet verteld hebt en ze geen kans gehad hebben om afscheid te nemen. Het is belangrijk voor ze om het te weten en het is belangrijk voor jou om je gesteund te voelen in de laatste periode.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
@Pelle: weet jij dan welke behandeling VS heeft gevolgd? Een vriendin van mij had terminale eierstokkanker, ook op jonge leeftijd. Werd geopereerd en bestraald. Daarna kon ze kiezen; chemo: doodziek worden met weinig kans op genezing, of hormoonbehandeling: redelijke hoop het proces te remmen met behoud van kwaliteit van leven. Zij koos het laatste. Niemand zag iets aan haar hoor. Toen ze weer een keer geopereerd moest worden en ze alles op school vertelde, werd ze niet geloofd. Ze was immers niet kaal van de chemo, nooit lang ziek thuis geweest en oogde gezond. Wanhopig vroeg ze mij toen: "moet ik ze dan maar m'n operatielittekens en kapotte huid van het bestralen laten zien??"
Het moet een klap in je gezicht zijn als je worstelt met zo'n ziekte, en mensen je dan ook nog eens niet geloven omdat je niet voldoet aan hun beeld van een stervende. Hoewel ik enige voorzichtigheid bij contacten op internet zeer verstandig vind en ik me heel wel realiseer dat er mensen zijn die hele verhalen kunnen vertellen waar helemaal niets van waar is, kies ik het liefst voor de houding die het minste pijn veroorzaakt. In dit geval doe je NIEMAND er pijn mee als je de woorden van VS serieus neemt, er helemaal niet op reageert of voor mijn part doet alsof. Je doet WEL mogelijk iemand groot verdriet door haar verhaal in twijfel te trekken. Waarom zou je dat dan doen?
@Simon: ja, dat kan een rol spelen. De vriendin waar ik hierboven over schreef, koos er daarom bewust voor om niet aan iedereen te vertellen dat zij kanker had. Niet eens al haar vrienden wisten het, alleen echt intieme vrienden. Op den duur heeft ze het op school dan wel verteld, maar ze had liever dat ze er in het dagelijks leven niet steeds aan hoefde te denken, dat ze niet door haar omgeving benaderd zou worden als "de kankerpatiënt". Nu was haar levensverwachting ook een paar jaar: ik kon ook daarom goed begrijpen dat zij gewoon door wilde gaan met haar opleiding en andere bezigheden. Ik weet natuurlijk niet wat de prognose van VS ongeveer is, maar kan me voorstellen dat dat ook nog een rol speelt bij hoe en wanneer je je omgeving erbij betrekt.
Maar Brokenflower: ook als je nog niet klaar bent om het aan 'iedereen' te vertellen, vertel het dan in elk geval aan een paar goede vrienden en aan je naaste familieleden. Je hoeft niet alleen te worstelen met al die gevoelens die hierbij horen, en dat moet je niet eens alleen willen doen. Je bent niet alleen op deze wereld.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
En daar ben ik het ook helemaal mee eens.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
@SimonV : Wat me het meeste heeft tegengehouden is de reactie van anderen die ik hierop zou kunnen krijgen. Ik heb/had te veel schrik dat mensen hier slecht op reageren, me niet gaan geloven. Of de mensen uit de nabije omgeving me te veel gaan "bemoederen". En dat ik gewoon niet meer kan doen wat ik nog wil doen. Wat me voor de rest tegenhoud weet ik niet. Ik vertel gewoon niet gemakkelijk dingen tegen anderen.
@Lies12 : Ik woon alleen op een appartementje en heb geen partner. En netwerk en vriendenkring, zijn nog een paar mensen van school, en een paar echte goede vrienden, mijn netwerk is niet zo uitgebreid. Ik heb een paar keer geprobeerd om terug te beginnen studeren zowel hogeschool, avondschool, als syntra,… Maar voorlopig doe ik niets. E relatie met mijn ouders is nooit echt goed geweest, vandaar dat ik alleen ben gaan wonen. Ik heb het altijd al moeilijk gehad om over belangrijke dingen met te praten zelfs met goede vrienden, ik ben altijd een opkropper geweest. En buiten de dokters e.d. ben ik ook een hele tijd bij een psycholoog en maatschappelijk werker geweest, dat was een tijd gestopt maar dat is terug opgestart door het nieuws van 2 maanden geleden.
En er is wel kanker in de familie, maar een andere vorm dan ik heb. In de familie zit longkanker, en ik heb leukemie. @Pelle: Ik woon alleen, dus de dagen dat ik me te ziek voel(de) kom/kwam ik niet buiten, zag ik niemand,.. En werken deed ik niet. Toen ik mijn diploma van het middelbaar heb gehaald, ben ik naar de hogeschool gegaan, en andere instanties om te studeren maar ben er altijd mee moeten stoppen omdat het niet ging.
En er is wel kanker in de familie, maar een andere vorm dan ik heb. In de familie zit longkanker, en ik heb leukemie. @Pelle: Ik woon alleen, dus de dagen dat ik me te ziek voel(de) kom/kwam ik niet buiten, zag ik niemand,.. En werken deed ik niet. Toen ik mijn diploma van het middelbaar heb gehaald, ben ik naar de hogeschool gegaan, en andere instanties om te studeren maar ben er altijd mee moeten stoppen omdat het niet ging.
SimonV
11 jaar geleden
Dank je wel voor je uitleg, ik begrijp alles nu veel beter. Fijn dat je nu weer professionele hulp hebt, die kunnen je hopelijk helpen bij het proces van vertellen. Ik mag hopen voor je dat in ieder geval je beste vrienden je zo goed kennen dat ze weten dat je de waarheid spreekt als je ze het hen vertelt en ze je daarna een steun in de rug zullen zijn.
Vanzelfsprekend kun je bij het vertellen zeggen dat je bang bent bemoederd te worden, dat je dat dus niet wilt.
Hoe is het voor je om je verhaal hier op GV te doen, helpt het wat om het straks aan anderen te vertellen? Of juist niet?
Je noemt jezelf een opkropper, ik vind het dan wel heel knap dat je hier zo open en kwetsbaar over je probleem spreekt.
Vanzelfsprekend kun je bij het vertellen zeggen dat je bang bent bemoederd te worden, dat je dat dus niet wilt.
Hoe is het voor je om je verhaal hier op GV te doen, helpt het wat om het straks aan anderen te vertellen? Of juist niet?
Je noemt jezelf een opkropper, ik vind het dan wel heel knap dat je hier zo open en kwetsbaar over je probleem spreekt.
SimonV
11 jaar geleden
Misschien heb je nog wat aan deze tips:
http://www.wikihow.com/Tell-a-Good-Friend-That-You-Are-Dying
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Kom je dan niet in aanmerking voor stamceltherapie?
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
@SimonV: ik denk wel dat het geholpen heeft, ik heb het nu als eens anoniem een soort van "vertelt", en heb hier goede tips gekregen. En bedankt voor de site!
@Blabbererius: Alle behandelingen zijn stopgezet.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
De situatie die je schetst van de relatie met je ouders maakt veel duidelijk. Ik vroeg naar erfelijkheid omdat ik me voor zou kunnen stellen dat als het gaat om een erfelijke vorm van kanker, je ouders meer 'alert' zouden kunnen zijn en misschien al iets vermoeden, maar in dit geval denk ik niet dat dat zo is. Hoewel.. ik kan me niet voorstellen dat je ouders - als je ze tenminste af en toe ziet of spreekt - niet ten minste al weten dat het niet goed met je gaat.
Je schrijft dat je bang bent om niet geloofd te worden. Het klinkt misschien een beetje lomp, maar júist door zoveel achter te houden, vergroot je voor jezelf dat risico. Let wel: ik beschuldig jou nergens van, zou nooit zeggen dat het je eigen schuld is als mensen je niet geloven, en ik begrijp ook dat het vreselijk moeilijk is om zoiets te vertellen en dat het nu met de dag moeilijker wordt. Ik heb het dus niet over schuld, maar over gevolg. Een gevolg van het lange tijd stilhouden is dat mensen het moeilijk vinden om je te geloven als je ze op een later tijdstip alsnog vertelt wat er is. Dat geeft reacties als: "daar heb ik haar nooit eerder over gehoord, dus dat zal wel niet kloppen". Of: "wat een raar verhaal, dat ze al twee maanden weet dat ze dood gaat en niemand in haar omgeving weet er iets van! Ik weet niet of ik dat moet geloven hoor.." Of: "nou, vorige maand hebben we gewoon haar verjaardag gevierd, toen was er nog niks aan de hand hoor!"
Ik wil het NIET goedpraten als mensen zo reageren, als mensen niet eens de tijd nemen om naar je te luisteren en eventueel ongeloof uit te spreken zodat jij uitleg kunt geven om hun twijfels weg te nemen. Maar mensen ZIJN zo: als ze iets niet meteen kunnen plaatsen, vinden ze het vreemd. Iemand die zich niet kan voorstellen dat je zoiets zo lang verborgen kunt houden, zal soms eerder geneigd zijn om jouw verhaal niet te geloven dan te concluderen dat mensen heel verschillend met dit soort dingen omgaan. Je zag het hier al even gebeuren: Pelle vroeg zich hardop af hoe het nu mogelijk is dat je het feit dat je behandeld werd voor kanker verborgen zou kunnen hebben. Iemand die een persoon in zijn omgeving heeft die een zware chemo volgde en zo ziek was dat werkelijk niemand dat kon missen, kan het moeilijk te geloven vinden dat er mensen met kanker zijn waar je weinig aan merkt. Mensen redeneren vanuit hun eigen ervaring, wat heel menselijk is, en wanneer jij niet past in hun plaatje van een terminaal zieke, kunnen ze dat moeilijk plaatsen.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
- Vervolg -
Hoe triest ook, door alles op te kroppen en aan niemand iets te zeggen, vergroot je de kans dat mensen je niet geloven als je het uiteindelijk vertelt. Ik zou daarom als ik jou was, het Zo Snel Mogelijk vertellen. Het wordt alleen maar moeilijker als je het uitstelt, zowel voor jou als voor hen. Want als je het al zo lang hebt stilgehouden, wat is dan wél het goede moment om het te vertellen? Je loopt het risico het steeds verder voor je uit te schuiven, maar zoveel tijd heb je niet: als je nog een korte tijd te leven hebt, wordt de tijd die je nog hebt, steeds kostbaarder. Zolang je het stil houdt, moet jij het alleen doen en hebben je geliefden niet de kans om jou te steunen. Want als ik eerlijk ben, als een vriendin van mij zoiets lang stil zou houden, zou dat wel één van de eerste dingen zijn die ik zou denken en ook zeggen als ze het uiteindelijk zou vertellen: “waarom heb je dat niet eerder verteld, dan had ik je kunnen hélpen!” Mensen die echt van je houden, willen blij zijn als jij blij bent en treuren als jij treurt. Heel concreet: omdat je het al zo lang hebt uitgesteld, denk ik dat je jezelf haast op moet dragen om het nu echt te gaan vertellen. Zeg tegen jezelf: “deze week vertel ik het mijn ouders”, en houd je daar aan. Je kunt dat ook afspreken met je maatschappelijk werkster/psycholoog, zodat die je kan aanmoedigen en je ook een soort stok achter de deur hebt omdat hij/zij je dan achteraf kan vragen of je het inderdaad hebt verteld. Je zou zelfs vantevoren door middel van een rollenspel kunnen oefenen hoe je het gaat vertellen, zodat je in elk geval de eerste paar zinnen al een paar keer hebt geoefend voor jezelf, en je het risico verkleint dat je gaat haperen in je spraak voordat je hebt gezegd wat je wilde zeggen.
En verder: is er één iemand die je vertrouwt, aan wie je het het liefst zo snel mogelijk zou willen vertellen? Een broer, zus, vriend of vriendin? Neem die dan in vertrouwen en vraag of die mee kan gaan naar je ouders, als je dat wilt. Misschien helpt dat je, dat je zeker weet dat die persoon je kan steunen terwijl je daar bent en zelfs even je woorden kan overnemen als je er niet uit komt.
Tenslotte kan ik je verder alleen maar heel veel sterkte wensen, zowel bij het vertellen van deze boodschap als in de tijd die nog komen gaat. Ik hoop dat het je geholpen heeft om even wat uit te kunnen wisselen met onbekenden hier, soms is dat al heel prettig. Ik wens je alle goeds toe.
Hoe triest ook, door alles op te kroppen en aan niemand iets te zeggen, vergroot je de kans dat mensen je niet geloven als je het uiteindelijk vertelt. Ik zou daarom als ik jou was, het Zo Snel Mogelijk vertellen. Het wordt alleen maar moeilijker als je het uitstelt, zowel voor jou als voor hen. Want als je het al zo lang hebt stilgehouden, wat is dan wél het goede moment om het te vertellen? Je loopt het risico het steeds verder voor je uit te schuiven, maar zoveel tijd heb je niet: als je nog een korte tijd te leven hebt, wordt de tijd die je nog hebt, steeds kostbaarder. Zolang je het stil houdt, moet jij het alleen doen en hebben je geliefden niet de kans om jou te steunen. Want als ik eerlijk ben, als een vriendin van mij zoiets lang stil zou houden, zou dat wel één van de eerste dingen zijn die ik zou denken en ook zeggen als ze het uiteindelijk zou vertellen: “waarom heb je dat niet eerder verteld, dan had ik je kunnen hélpen!” Mensen die echt van je houden, willen blij zijn als jij blij bent en treuren als jij treurt. Heel concreet: omdat je het al zo lang hebt uitgesteld, denk ik dat je jezelf haast op moet dragen om het nu echt te gaan vertellen. Zeg tegen jezelf: “deze week vertel ik het mijn ouders”, en houd je daar aan. Je kunt dat ook afspreken met je maatschappelijk werkster/psycholoog, zodat die je kan aanmoedigen en je ook een soort stok achter de deur hebt omdat hij/zij je dan achteraf kan vragen of je het inderdaad hebt verteld. Je zou zelfs vantevoren door middel van een rollenspel kunnen oefenen hoe je het gaat vertellen, zodat je in elk geval de eerste paar zinnen al een paar keer hebt geoefend voor jezelf, en je het risico verkleint dat je gaat haperen in je spraak voordat je hebt gezegd wat je wilde zeggen.
En verder: is er één iemand die je vertrouwt, aan wie je het het liefst zo snel mogelijk zou willen vertellen? Een broer, zus, vriend of vriendin? Neem die dan in vertrouwen en vraag of die mee kan gaan naar je ouders, als je dat wilt. Misschien helpt dat je, dat je zeker weet dat die persoon je kan steunen terwijl je daar bent en zelfs even je woorden kan overnemen als je er niet uit komt.
Tenslotte kan ik je verder alleen maar heel veel sterkte wensen, zowel bij het vertellen van deze boodschap als in de tijd die nog komen gaat. Ik hoop dat het je geholpen heeft om even wat uit te kunnen wisselen met onbekenden hier, soms is dat al heel prettig. Ik wens je alle goeds toe.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Ik zie/spreek mijn ouders nog heel zelden.
Ik ben vandaag bij de maatschappelijk werkster geweest om de praktische zaken, thuiszorg,… te bespreken. Volgende keer als ik naar haar of de psycholoog moet ga dit zeker bespreken. En hopelijk lukt het dan om het zo snel mogelijk al tegen een goede vriendin te vertellen (want ben enig kind). Zodat ik het dan snel kan proberen met haar te vertellen aan mijn ouders, en andere mensen van onze vriendengroep,... En bedankt!
Ik ben vandaag bij de maatschappelijk werkster geweest om de praktische zaken, thuiszorg,… te bespreken. Volgende keer als ik naar haar of de psycholoog moet ga dit zeker bespreken. En hopelijk lukt het dan om het zo snel mogelijk al tegen een goede vriendin te vertellen (want ben enig kind). Zodat ik het dan snel kan proberen met haar te vertellen aan mijn ouders, en andere mensen van onze vriendengroep,... En bedankt!
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Begin in elk geval bij iemand. De volgende zal dan alleen maar makkelijker zijn.
Veel sterkte met alles!
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Je vraag is duidelijk hoe vertel je.......Als je naar jezelf kijkt, voelt wil je het zelf ook vertellen of zou je liever niets erover zeggen? Ik vraag dit omdat ik iemand kon, die gestorven is aan kanker en niemand wist dit, behalve haar vriend. Ze had hier zelf zo voor gekozen, omdat ze niet de aandacht wilde vd mensen om haar heen. Ze wilde de gewone gezellige dingen met vrienden blijven doen zonder de kanker en aankomende dood als thema op de achtergrond. Zij had wel haar vriend waar ze ermee over kon praten en verdriet delen. Dat is natuurlijk wel fijn dat je het kwijt kunt. Dit kan natuurlijk ook iemand anders zijn dan je eigen partner.
Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
Rebe.. ik ken ook iemand met terminale kanker die het om de reden die jij hier noemt, bewust aan maar weinig mensen heeft verteld. Zij voelde zich lang nog redelijk goed, had weinig beperkingen en mensen zagen ook niets aan haar. Juist omdat zij het liefst gewoon haar dagelijkse bezigheden wilde blijven doen zonder dat mensen haar meewarig aan zouden kijken of zonder dat het een steeds terugkerend gespreksonderwerp zou zijn. Ik kan me dus heel goed voorstellen dat mensen ervoor kiezen om dergelijke toch persoonlijke dingen niet aan 'iedereen' te vertellen. Maar persoonlijk vind ik één persoon simpelweg te weinig. In jouw voorbeeld, als alleen de partner het weet, komt er een enorme druk op die partner te liggen. Die moet toch óók zijn verhaal ergens kwijt kunnen? De persoon waar ik over vertel wilde op den duur, toen het slechter ging, met niemand anders meer contact dan met haar vriend. Die heeft toen geëist van haar dat ze nog iemand in vertrouwen zou nemen en met nog iemand het contact zou behouden omdat HIJ het anders niet aan kon. En dat begrijp ik ook heel erg goed.
Ik vind het een hele moeilijke kwestie. Aan de ene kant vind ik het een hele terechte vraag die je stelt: "WIL je het ook vertellen?" Ergens apart ook dat jij de eerste bent die deze vraag stelt, dat verder iedereen - mijzelf incluis - eigenlijk vindt dat je zoiets toch wel 'moet' vertellen aan ouders en goede vrienden. Je hebt natuurlijk volkomen gelijk als je zegt dat dit iemands eigen keuze is. Je MOET het niet vertellen, als je dat niet wilt. Dat is ook zo: VS is volwassen, maakt haar eigen keuzes. Maar aan de andere kant.. je hebt elkaar ZO nodig in zo'n tijd. VS heeft mensen om haar heen nodig die haar kunnen steunen, de mensen die van haar houden zullen haar WILLEN steunen, en hebben ook na het uiteindelijke overlijden van VS elkáár weer nodig. Ik ben er vast van overtuigd dat een mens niet alleen zou moeten en hoeven zijn op deze wereld, en dat mensen in de basis andere mensen nodig hebben. De mens is gewoon niet gemaakt op alleen zijn, en in moeilijke tijden heb je elkaar meestal het hardst nodig. Hoewel voor sommige mensen het alleen doorbrengen van veel tijd een bewuste keuze is en sommige mensen daar ook echt gelukkig mee zijn, gun ik het echt niemand om alleen te moeten sterven.
Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.