Hoe kan men het verschil zien tussen gedragingen bij ernstig verstandelijk gehandicapten en zwaar autistische mensen?

Bij ernstige mentale retardatie is dat onderscheid op den duur niet meer te maken. In onderzoeken blijkt dat het voorkomen van autistische kenmerken stijgt met de ernst van de verstandelijke achterstand. Maar juist bij een ernstige verstandelijke handicap is het niet meer te testen. Een deel van de mensen met klassiek autisme ontwikkelt geen spraak, maar mensen met een zeer laag IQ (zeg maar onder de 30) spreken sowieso niet, en zijn dus niet in staat om een vraaggesprek te voeren met een psychiater of orthopedagoog die uit moet zoeken wat er precies speelt. Vanaf een bepaald niveau van mentale retardatie overheerst gewoon het mentale probleem, en dan is niet meer te achterhalen of bijvoorbeeld bepaald stereotype gedragingen voortkomen uit dwang, automatisme, of uit een autistisch gedragspatroon. Ook bijvoorbeeld herhaalde en atypische bewegingen zoals je die soms ziet bij mensen met autisme (fladderen, handen wringen) kun je vaak bij ernstig verstandelijk gehandicapte mensen niet onderscheiden van bijvoorbeeld een tic of een spierspasme.

Bij de wat minder ernstige verstandelijke handicaps ligt het anders, dan is soms een interview wél mogelijk. Maar dan nog blijft het erg moeilijk om een onderscheid te maken tussen een veelvoud van 'afwijkende' gedragingen. Op den duur moet je gewoon kijken naar de kenmerken die iemand heeft en dáárop handelen (bijvoorbeeld: iemand heeft veel behoefte aan structuur, iemand hecht een in onze ogen overdreven emotionele waarde aan bepaalde voorwerpen, of iemand herhaalt nu eenmaal steeds wat je zegt) en is er minder ruimte voor echte diagnostiek.