Mijn flatgenoot is schizofreen en is een gevaar voor zijn omgeving. Hebben al stappen ondernomen (politie, meldpunt zorg en overlast). Wat te doen nu?

Als hij echt een gevaar is voor zijn omgeving, is er mogelijk een indicatie voor een gedwongen opname. Als tenminste het gevaar niet op een andere manier afgewend kan worden.

Zo'n gedwongen opname is echter een zwaar middel, en heel vaak is het zo dat iemand wél overduidelijk hulp nodig heeft en ook voor forse overlast kan zorgen, maar hij of zij niet gedwongen kan worden hulp te accepteren. Daarbij duurt ook een opname slechts zolang als het gevaar dreigt: is het gevaar afgewend en wil iemand naar huis, dan kan iemand niet gedwongen worden een behandeling voort te zetten. Dat zijn buitengewoon lastige situaties: als er geen direct gevaar is, kan iemand alleen geholpen kan worden als hij dat zelf wil. En bij mensen die erg angstig of zelfs paranoïde zijn, of die slechte ervaringen met eerdere hulpverleners, kan het bijna onmogelijk zijn ze zo ver te krijgen dat ze hulp accepteren.

Is hier naar jouw idee echt sprake van gevaar, geef dit dan duidelijk aan bij politie of hulpverlening. Bel in een acute situatie 112: politie en hulpdiensten kunnen indien nodig de crisisdienst inschakelen en ervoor zorgen dat iemand op een veilige manier met deze psychiatrische hulpverleners in contact komt. Heb je het idee dat hij wel degelijk een gevaar is maar dat daar niet voldoende op gehandeld wordt, blijf dan aandringen bij politie of GGD, of - indien bekend - behandelaar(s).

Bij overlast zonder direct gevaar is gedwongen opname niet mogelijk. Je kunt wel via de politie, gemeente, woningbouw of VVE proberen te bereiken dat iemand meer begeleiding krijgt of zich vrijwillig laat opnemen. Het lastige is dat je mensen die psychotisch zijn, moeilijk kunt aanspreken op hun gedrag: zij hebben maar beperkte controle over hun eigen gedrag, en iemand alleen onder druk zetten kan zelfs averechts werken. Als het een huurwoning is, kan de eigenaar bij blijvende overlast de huur ontbinden, maar dan krijg je een schizofrene man die zijn veilige thuis kwijt is: dakloos, mogelijk daardoor nog verwarder én moeilijker te vinden voor hulpverleners: een situatie die niemand natuurlijk wil.

Sommige gemeentes werken samen met politie, GGD en GGZ om overlast van psychiatrische patiënten in te perken. Informeer naar het beleid in jouw gemeente. Maar het blijft vaak een buitengewoon moeilijk probleem. Blijf in elk geval contact houden met wijkagent, GGD en andere betrokkenen: jullie ervaring en observatie kan hen helpen de situatie beter te duiden en zo de juiste acties in te zetten.

De juist stap is de GGZ crisis dienst. Nu richt je op het gevaar voor zijn omgeving en de overlast. Maar behandeling en eventueel medicijnen kan al veel druk weg nemen van de omgeving.

Aan veel huisartsenpraktijken is een psychiatrisch verpleegkundige verbonden. Deze kan inschatten of hulp aan de persoon of juist aan de omgeving geboden dient te worden.

Maar ook een goede stap is naar de persoon zelf of zijn hulpverleners te stappen en op de man of de vrouw af gewoon vragen wat jij kunt doen om te zorgen dat het gevaar voor de omgeving af kan genomen worden. Soms is het zo simpel als iemand helpen om zijn medicijnen op tijd in te nemen of de hulpverlener te bellen, dat het weer uit de hand dreigt te lopen.
Meestal kan in een wat eerder stadium signalen af gegeven worden of opgevangen worden om erger te voorkomen. Of door iemand als een normaal persoon aan te spreken weer de grip op de werkelijkheid geven.