Is 125 microgram (aan Morfine) Fentanyl pleisters een normale of extreem hoge dosering?

Het hangt nogal af van de aard van de pijn. In een niet-palliatieve setting, en er vanuit gaande dat het gaat om fentanyl pleisters waarbij de aangegeven dosering het aantal microgram per uur is, is dat wel een vrij hoge dosering te noemen. Niet extreem hoog, maar wel vrij fors. In een palliatieve situatie kun je dat anders benoemen.

Het hangt dus nogal af van je situatie. Een arts die werkt met terminale patiënten die regelmatig veel hogere doses gebruiken zal het nog wel mee vinden vallen, terwijl iemand die zelf net begonnen is met pleisters in de laagste dosering, 12,5 mcg, het misschien zal aanduiden als "extreeeeem hoog".

Bij opiaten is het vooral erg afhankelijk van de gewenning van de patiënt en de ernst van de pijn. Opiaten worden altijd gegeven op geleide van de pijn, dat wil zeggen dat er begonnen wordt met een lage dosering die geleidelijk wordt opgehoogd tot de patiënt een goede balans ervaart tussen mate van pijnstilling en de bijwerkingen. De meeste opiaten hebben geen maximumdosering. Je kunt dus doorgaan met dat langzaam ophogen tot de patiënt voldoende pijnstilling ervaart. Je kunt alleen niet in één keer zo'n hoge dosering geven aan een patiënt die geen of nauwelijks opiaten gewend is, want dan zal iemand veel bijwerkingen krijgen: sufheid, misselijkheid, slaperigheid, en zeker bij toediening via injectie is er ook een risico op een ademhalingsdepressie. Bij langzaam verhogen heb je dat niet of veel minder. Alleen obstipatie is een bijwerking die vrijwel altijd blijvend is. Maar omdat bij mensen die jarenlang opiaten gebruiken de dosis soms regelmatig verhoogd moet worden en omdat het gebruikt kan worden tegen zeer ernstige pijn is het niet ongebruikelijk dat patiënten soms op een dosering zitten die letterlijk het honderdvoudige is van waar ze ooit mee begonnen. Wat een hoge of een lage dosering is, is nogmaals dus erg afhankelijk van de situatie en de patiënt waar je over spreekt.

Fentanyl wordt niet gebruikt om een patiënt in slaap te brengen of houden. Daarvoor wordt dormicum gebruikt. Sommige patiënten in de laatste levensfase hebben veel pijn, en zullen ook een opiaat krijgen. Zoals al uitgelegd word je daar eigenlijk alleen in het begin suf of slaperig van: hoewel sommige patiënten er gedurende de hele behandeling last van blijven houden, is dat normaal gesproken niet het geval. Ook niet bij hogere doseringen. De functie van fentanyl is dus alleen om de pijn te stillen, niet om iemand te laten slapen.