Wat is het verschil tussen ziekte en arbeidsongeschiktheid?

Je bent ziek als je een ziekte hebt, zoals griep of reuma. Arbeidsongeschikt ben je als je geen werk kunt doen. Iemand die ziek is, is niet altijd arbeidsongeschikt, en andersom: met een verkoudheid kun je meestal prima werken, al ben je ziek. En iemand die na een ongeval een hoge dwarslaesie oploopt is arbeidsongeschikt, maar niet ziek.

Arbeidsongeschikt is echter ook op verschillende manieren te definiëren. Je kunt spreken van "tijdelijke arbeidsongeschiktheid", wanneer het gaat over een ziekte waardoor je niet kunt werken. In dat geval is iemand die een drie dagen durende heftige migraine-aanval heeft, tijdens die drie dagen arbeidsongeschikt (AO). Daarnaast heb je nog het verschil tussen AO voor het eigen werk en AO voor andere werkzaamheden. Zo kan een stratenmaker met ernstig versleten knieën ongeschikt zijn voor zijn eigen werk, maar geschikt als boekhoudkundig medewerker of telefonist/receptionist.

In Nederland is arbeidsongeschiktheid voor de wet vooral een financiële rekensom. Allereerst is er de ziektewet, die duurt tegenwoordig twee jaar. Dat geeft werkgever en werknemer twee jaar de tijd om het werk te hervatten, of te zoeken naar een andere functie. Na die twee jaar volgt de WIA-beoordeling, en dan zal er gekeken worden welke werkzaamheden iemand nog kan verrichtten. Dat is een vrij technisch verhaal, maar in het kort komt het er op neer dat uitgerekend wordt hoeveel iemand nog zou kunnen verdienen, en dat het verschil tussen het laatstverdiende loon en dat bedrag (de ‘restverdiencapaciteit’) maakt het AO-percentage. Zo is een AO-verzekering een echte verzekering: je verzekert je tegen een al te grote inkomensval in geval van (gedeeltelijke) arbeidsongeschiktheid. In die zin is er dus ook een verschil in wettelijke regelingen dat maakt of iemand ‘ziek’ of ‘arbeidsongeschikt’ is: iemand die nog in die twee jaar ziektewet zit en er alles aan doet om te reïntegreren, is voor de wet ziek. Iemand die een WIA-uitkering heeft, en verder in precies dezelfde situatie zit, is voor de wet arbeidsongeschikt.

In Nederland is iemand die aanspraak kan maken op een speciale uitkering voor arbeidsongeschikten (zoals WIA of Wajong) AO. Maar er zijn ook mensen die door ziekte of handicap niet kunnen werken, en die geen recht hebben op een uitkering, of die Bijstand ontvangen. Die mensen zijn reëel gezien ook AO, maar worden voor de wet niet zo aangemerkt. Er is dus ook een verschil tussen de reële en de papieren werkelijkheid.