Waar komt de traditie van het Sinterklaas gedicht vandaan?

In de oudste sinterklaaspoëzie gaat het er vooral om het gedrag van jonge lezers te corrigeren. De Sint zelf komt niet eens ter sprake. Het betreft een dialoog tussen twee kinderen die toevallig ook Piet en Klaas heten en is van Hiëronymus van Alphen (1746-1803).
Het eerste gedicht van "Sinterklaas", dat bekend is duikt op in het verhaal Sint Nikolaas uit 1810. Het gaat over een jongen die zijn zusje pest. Voor straf krijgt hij in zijn schoen een roe mét een gedichtje:
Sint Niklaas houdt goede wacht,
Wie zijn kinderpligt betracht,
Of verwaarloost: stoute blaagen
Kunnen nimmer hem behaagen;
Dezen brengt Hij, in den schoê,
Niets dan slechts een berken roe.

Vanaf die tijd begon Sinterklaas en het sinterklaasgedicht een opvoedmiddel te worden. Ook in de huidige tijd blijkt het sinterklaasgedicht nog vaak een moraliserende strekking te hebben ook al betreft het nu meer volwassenen dan kinderen. De socioloog Herman Vuijsje analyseerde 650 gedichten die geschreven waren in 1982 en 1983 en constateert dat de helft van de verzen spottend van toon is of een moraliserende strekking bezit. Ook geven de gelegenheidsdichters op 5 december regelmatig commentaar op maatschappelijke ontwikkelingen.
Vanaf eind 1800 komt het meer in zwang om ook oudere kinderen en volwassenen plagend te kritiseren in een sinterklaasgedicht, wat aantrekkelijk is vanwege de anonimiteit maar ook wordt het sinterklaasgedicht wel gebruikt door verliefde mannen die hun aanbedene slechts via het sinterklaasfeest (dus ook anoniem) iets durven geven. Dat laatste verwijst naar het zeventiende-eeuwse gebruik bij verliefde jongeren om een (soms heimelijk) aanbeden meisje of jongeman met Sinterklaas een vrijer/vrijster van speculaas te geven als gebaar van grote genegenheid.

Sinterklaasgedichten, een bekend onderdeel van de Nederlandse traditie, hebben hun oorsprong in de 16e eeuw. Ze werden gebruikt om satirische commentaren op maatschappelijke kwesties te uiten. Later evolueerden ze tot persoonlijke en humoristische berichten voor Sinterklaasvieringen.