Waarom eten we een gevulde kalkoen met Kerstmis?

Dat kalkoen eten met Kerst van oorsprong geen Nederlandse traditie is wist je ongetwijfeld al. De geschiedenis van de Kerstkalkoen gaat al honderden jaren terug, maar gevulde kalkoen eten met Kerst hebben wij Hollanders pas echt afgekeken van de Amerikanen. Dit gebeurde aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Nadat Nederland door de Amerikanen was bevrijd werden de Amerikanen als vanzelfsprekend op handen gedragen. Alles wat de Amerikanen mee naar Nederland namen vond het Nederlandse volk fantastisch, zo ook de kalkoen. De Amerikanen aten, en nog steeds, natuurlijk kalkoen met Thanksgiving en voor Nederlanders werd kalkoen ook een symbool voor vrijheid en feestelijkheid. Ook praktisch: met één kalkoen kun je een groot gezelschap van lekker eten voorzien. Lekker en relatief voordelig!

Een gevulde kalkoen is een feestelijk en relatief goedkoop product om met feestdagen te eten. Het is een bijzonder product (in tegenstelling tot bijv. kip) omdat kalkoenen pas vanaf half november beschikbaar zijn (in Amerika als traditioneel gerecht op Thanksgiving Day, 29 november) tot en met de kerstperiode.
De verklaring voor deze bijzondere tijdspanne: voor culinaire verwerking zijn kalkoenen van 9 maanden het meest geschikt. Dat betekent dat een kalkoenboer vanaf februari/maart negen maanden lang werk heeft. De volwassen gemeste kalkoen kan 10 tot 15 kilo wegen. Een jonge kalkoen van 5 à 6 kilo is voldoende voor 10 personen. Een kalkoenkuiken weegt ca. 2 kilo en is voldoende voor 3 à 4 personen.
De herkomst van de kalkoen is niet Amerika maar India. Kalkoen is genoemd naar Calicut, een havenstad in India. In het Frans is kalkoen: dinde (hen), dindon (haan) en coq d'Inde = de Inde = uit India. In het Engels: turkey = uit Turkije (of van Turkse handelaren). In het Turks: hindi = vogel uit India. Vaststaat dat Turkije niet het oorsprongsland is. De benamingen wijzen naar India.
De Europese veroveraars van Amerika zullen levende kalkoenen op de schepen hebben meegenomen om ze aan het eind van het jaar als feestdis te gebruiken. Of het waar is of niet: het verhaal is dat de eerste Europese veroveraars aan indianen een kalkoenschotel hebben voorgezet, als blijk van vriendschap.
Bronnen: Culinaire encyclopedie (Elsevier/Winkler Prins); GoeieVraag 15 december 2009.
Etymologisch woordenboek Van Dale.