Wat is het verschil tussen allergie, overgevoeligheid en intolerantie?

Allergie
Een allergie is een overdreven felle verdedigingsreactie van het immuunsysteem op lichaamsvreemde eiwitten of eiwitachtige stoffen (allergenen). Mensen kunnen allergisch zijn voor zo’n beetje alles waar eiwit-onderdelen in zitten. Denk maar eens aan melk, eieren, vlees, vis, schelp- & schaaldieren, groenten, fruit, noten, peulvruchten, granen, zaden, paddenstoelen. Maar ook stuifmeel, huidschilfers, huisstofmijt en insectenspeeksel. Deze stoffen zijn in principe ongevaarlijk, maar het lichaam ziet ze als gevaarlijk en valt ze aan.
Bij een échte allergie is altijd het immuunsysteem betrokken. Allergieën zijn namelijk immunologisch gemedieerde reacties, die veelal volgens het “IgE-mechanisme” verlopen. Het immuunsysteem reageert extreem fel op de eiwitachtige stof en maakt er heel veel antistoffen tegen aan. Hierdoor krijgt men last krijgt van jeuk, benauwdheid, tranende ogen, een loopneus. Een allergie kan in sommige gevallen zelfs levensgevaarlijk zijn!

Intolerantie
Met de term ‘intolerantie’ bedoelen we het medische onvermogen om iets te verdragen. Een bekende vorm van intolerantie is voedselintolerantie. Hieronder vallen o.a. fructose-intolerantie (fruitsuikers), lactose-intolerantie (melksuiker) en gluten-intolerantie (graanbestanddelen).
Een voedselintolerantie wordt meestal veroorzaakt door een lichamelijke afwijking, maar kan ook worden veroorzaakt door een psychosomatische afkeer ofwel aversie van bepaalde voedingsmiddelen. Behalve voor voeding kunnen mensen ook intolerant zijn voor chemische bestanddelen in o.a. medicijnen en cosmetica. In dat geval ontstaat veelal huidirritatie, jeuk en roodheid. Als er geen specifieke benaming voor een intolerantie bestaat, dan spreekt men ook vaak van pseudo-allergie.

Overgevoeligheid
Alle overgevoeligheidsreacties (jeuk, roodheid, ontstekingen e.a.) die niet kunnen worden herleid tot een specifieke oorzaak, worden vaak – bij gebrek aan een betere beschrijving – afgedaan als pseudo-allergie. De meeste pseudo-allergieën zijn tot op heden niet of nauwelijks in kaart gebracht, maar men weet van veel stoffen wél dat ze een pseudo-allergie kunnen veroorzaken. Het gaat om allerhande medicijnen, cosmetica, lichamelijke verzorgingsproducten, alcoholische dranken, metalen en voedseltoevoegingen (E-nummers).

Kort gezegd: alleen bij een allergie is het immuunsysteem bij betrokken, bij intolerantie is er een lichamelijke onverdraagzaamheid voor een specifieke stof, overgevoeligheid is een soort rest.

In de volksmond worden deze termen vaak door elkaar gebruikt, maar je hebt gelijk dat de drie een verschillende betekenis hebben.
In het medisch jargon is een voedselovergevoeligheid een onvermogen van het lichaam om voedsel (meestal specifieke onderdelen van het voedsel) te verdragen, zonder dat dit iets zegt over de oorzaak van de onverdraagzaamheid.

Een voedselovergevoeligheid kan veroorzaakt worden door een te hevige reactie van immuunsysteem op specifieke eiwitten in het voedsel; in dat geval wordt er gesproken van een voedselallergie. Een voedselallergie is dus altijd (per definitie) een immunologische, meestal IgE-gemedieerde, reactie.
Juist een van de bekendere voedselallergieen, coeliakie, is juist IgA-gemedieerd ipv IgE.

Bij elke voedselovergevoeligheid waarbij geen sprake is van een immunologische respons wordt er ook wel gesproken van een voedselintolerantie. Het begrip 'voedselintolerantie' is dus een veel ruimer en minder scherp omschreven begrip dan 'voedselallergie.' Daar waar er voor een allergie maar één oorzaak (al kunnen de precieze processen op details dus wel verschillen) zijn er vele verschillende oorzaken voor intoleranties.
Een van de bekendere voedselintoleranties is bijvoorbeeld een lactose-intolerantie. Hierbij is het enzym dat lactose (een van de suikers in melk) afbreekt niet, of onvoldoende, aanwezig. Het lactose kan in de darmen dan een fermentatieproces ondergaan hetgeen heftige buikkrampen en diarree kan veroorzaken. Het immuunsysteem speelt hierbij dus geen rol.
Een koemelkeiwitallergie (om in de melk te blijven) is wel een echte, IgE-gemedieerde, allergie op eiwitten die specifiek in koemelk voorkomen.

Zowel de lactose-intolerantie als koemelkeiwitallergie zijn dus voorbeelden van voedselovergevoeligheden.