In hoeverre heeft een orkestleider of dirigent invloed op een orkest?

De orkestleden kennen (natuurlijk) de muziek al en weten hoe ze die moeten spelen. De dirigent zal ervoor zorgen dat het SAMENSPEL van de orkestleden goed en mooi (en indrukwekkend, etcetera) klinkt. Hij bepaalt daarbij steeds het tempo, de passie en de intensiteit waarmee het muziekstuk door het orkest wordt gespeeld. Op die manier zet hij zijn stempel op de uitvoering.

Het hangt geheel van de situatie af of het orkest zal reageren op een onverwachte aanwijzing van de dirigent. Er zijn bijvoorbeeld komische optredens waarbij het juist de bedoeling is dat zoiets grappigs gebeurt, en dat ze daar dan inderdaad op reageren. Maar bij een gewone repetitie speelt men meestal gewoon door, totdat de dirigent afslaat. De slag dient om het ritme aan te geven, maar met gebaren en mimiek laat een goede dirigent ook aan de diverse instrumentgroepen en solist(en) weten wanneer bepaalde aandacht op een specifieke plek gevraagd wordt.

Onze dirigent probeert wel eens in hoeverre wij goed (en vooral in tempo) doorspelen als hij niet meezwaait, maar dat is voor ons als amateurs aardig lastig. Met snelle noten ga je nog sneller spelen en met langzame noten wordt het geheel toch wat trager.

In een beroepsorkest heeft de dirigent de grootste invloed op wat er op het podium gebeurt. Vorige week vond ik het een leuk artikel om te lezen over het Rotterdams Philharmonisch Orkest dat de jonge dirigent Lahav Shani op proefdirectie had. En van beide zijden was er meteen een klik, waardoor het orkest de sterren van de hemel kon spelen. En meteen daarna wisten ze dat hij de nieuwe chefdirigent moest worden. Prachtig!

De dame voor het orkest in jouw voorbeeld zou ik niet echt een dirigent willen noemen, maar alleen een maatgever. Want het gaat alsmaar in hetzelfde tempo en in dezelfde dynamiek door, alleen aan het eind van het eerste stuk is er een versnelling. En het volgende stuk gaat ze weer op precies dezelfde manier verder. Elke groep speelt of zingt precies hetzelfde, dus er is eigenlijk geen directie bij nodig. Als de drummer het ritme aan zou geven konden ze het op precies gelijke wijze uitvoeren.

Dirigent zijn is een vak. Het is niet alleen maar met een stokje (of zonder stokje) de maat slaan ; het is letterlijk het leiden van een heel orkest, in een compleet samenspel van maat aangeven (wat maar een klein onderdeel is) , mimiek en lichaamstaal. Elke ECHT goede dirigent kan een orkest echt een heel eigen geluid geven, en échte insiders kunnen zelfs aan een uitvoering horen van welke dirigent het is ; meer nog dan welk orkest.

Dat betekent dat de invloed van de dirigent ZEER groot is. Hij bepaalt ook hoe bepaalde aanwijzingen in de muziek geïnterpreteerd en uitgevoerd worden en kan daar zelfs wijzigingen in aanbrengen.Zo herinner ik me nog dat ik destijds erg heb moeten wennen aan hoe Jaap van Zweden Air on the G-string heel "staccato" liet spelen. (Met het Orkest va het Oosten meen ik), in plaats het meer "slepende" geluid dat je in dat stuk gewend bent.

Net zoals met alle "kunst"-beroepen heb je mensen die er bovenuit steken ; dat zijn de grote dirigenten waarvan de namen "bekend" zijn, en die veel invloed hebben op de toon van het orkest. Natuurlijk zijn er veel meer mensen die de maat kunnen slaan, of een koor leiden, en die noem je OOK dirigent, maar er zijn dus wel verschillen.
Net zoals er heel veel mensen zin die keurig bladmuziek op de piano nootje voor nootje kunnen spelen, maar slechts de hele groten daarmee echt indruk kunnen maken. (Al weet ik niet of het effect ook zo groot is als je ze voor een amateurorkest zet ; het is wel een samenspel ook). En tegen de tijd dat er opgetreden wordt, zijn ze ook heel erg op elkaar ingespeeld. Dan kennen alle muzikanten de betekenis van de kleinste aanwijzing - en welke er eventueel niet bij hoort.

Dus hoe beter de dirigent is, hoe meer invloed hij heeft op het orkest (of koor). Met hele grote uitersten. De dirigente uit het filmpje lijkt me een leuke amateur-dirigente voor amateur-orkest, (het koor zingt nota bene van papier) maar er 'gebeurt' niks "speciaals". Ik ben alleen totaal onbekend met deze muziek, dus ik kan het moeilijk op zijn merites beoordelen. Ze lijkt daar ook een beetje te staan om het plaatje voor de zaal "op te leuken".

Toegevoegd na 2 minuten:
(De jongen in de link geeft een heel mooie vergelijking met het goed of slecht voorlezen van een boek).