Zijn er nog meer kinderliedjes die net als 'Altijd is Kortjakje ziek' eigenlijk een heel vreemd onderwerp hebben voor een kinderliedje?

Question

Naar aanleiding van de andere vragen over Kortjakje, waaruit blijkt dat het gaat over een hoertje.
Ik heb er nog nooit over nagedacht, maar het klinkt eigenlijk heel logisch. Nu vraag ik me af of er niet nog veel meer zijn waar ik gewoon nog nooit bewust van ben geweest.

Toegevoegd na 24 minuten:
Ik bedoel niet zozeer liedjes die een slechte boodschap hebben, maar meer met een 'verborgen' betekenis.

Amadea · Accepted Answer

Er zijn inderdaad meerdere kinderversjes die meer betekenen dan ze op het eerste gehoor verraden.
Dat zijn de liedjes waarachter echte gebeurtenissen uit het verleden of historische personen schuilgaan, of die gebaseerd zijn op oude (volks)verhalen. Het zijn vaak traditionele liedjes die we soms al eeuwenlang zingen, maar waarvan de oorspronkelijke betekenis al lang is vergeten. 
Het achterhalen van de historische betekenis van dit soort versjes is lastig. Meestal is de auteur onbekend en niemand weet wanneer ze zijn ontstaan. Pas in de negentiende eeuw begonnen mensen als Gerrit Jacob Boekenoogen (1868-1930) en Johannes van Vloten (1818-1883) met het verzamelen van de liedjes. 
Extra lastig is dat de liedjes in de mondelinge overlevering vaak veranderden. Vader Jacob was vroeger Broeder Jacob - van het Franse Frère (broeder, monnik) Jacques. 
Wie zoekt naar de betekenis - zo die er al is - wordt snel op het verkeerde been gezet. De drie schuintamboers die uit het oosten kwamen, wekken de indruk dat het gelijknamige liedje gaat over losbandige militairen uit het oosten. In werkelijkheid waren de drie schuintamboers drie jeune tambours - Frans voor jonge tamboers. En ze kwamen in de oorspronkelijke Franse tekst van 1780 niet uit het oosten, maar uit een oorlog.
En in In de grote stad Zaltbommel wordt gesproken van een watersnood en een drijvende torenspits. Nu werd Zaltbommel in 1662-1663 inderdaad getroffen door een watersnood en heeft de kerktoren van de stad geen spits. Toch is er geen verband. Neerlandicus Jacques Klöters ontmaskerde het lied als een padvinderslied dat in de jaren dertig van de vorige eeuw zou zijn verzonnen. De spits ging niet bij een watersnood verloren, maar door blikseminslag.
Het geven van een betekenis aan kinderliedjes is dus hachelijk werk. Toch proberen taalkundigen, etnologen, antropologen en schrijvers de historie van oude versjes te achterhalen. Soms is het nattevingerwerk, soms zijn het plausibele verklaringen. 
Van een aantal kinderliedjes is de achtergrond herontdekt. Behalve het al toegelichte Kortjakje zijn dat:
Hoedje van papier 
In een groen knollenland 
Jan Huigen in de ton
Schuitje varen, theetje drinken
In Den Haag daar woont een graaf
Ik stond laatst voor een poppenkraam
Twee emmertjes water halen
Ozewiezewoze
Berend Botje
Daar was laatst een meisje loos
Moriaantje zo zwart als roet 
Hop Marjanneke, stroop in het kanneke
Witte zwanen, zwarte zwanen
 
Antwoordveld te klein voor uitleg, zie bron:

 · Answer

ik persoonlijk vind in een groen groen knollenland niet echt een kindvriendelijk liedje, waar op hazen geschoten wordt (rotjager!)

 · Answer

'Vader Jacob' slaat nergens op. Ik weet niet of het ook zo'n vreemde boodschap als Kortjakje heeft!

 · Answer

"In de manenschijn, in de manenschijn, klom ik op een trappetje naar het raamkozijn".
Hopelijk volgen kinderen dit niet op, anders vallen ze zo uit het raam.

 · Answer

Die ene met die papagaai, die zen drinken liet staan

anneliez · Answer

hop marjanneke, stroop in het kanneke
wel annemarieke waar gaat gij naar toe
zoete lieve gerritje
Allemaal liedjes die in oorsprong niet voor kinderen bedoeld waren.
 En als je wilt, kun je bij "boer wat zeg je van mn kippen, "ook wel wat meer achter zoeken.

 · Answer

Ja ik ken er een maar kan niet op het begin komen. Het refrein gaat zo:
 
Van je ras, ras, ras, rijdt de koning door de plas.
Van je voort, voort, voort, rijdt de koning door de poort.
Van je erk, erk, erk, rijdt de koning door de kerk
Van je een, twee, drie.

Als je daarbij in gedachten houdt dat met "de koning" het mannelijk geslachtsdeel werd bedoeld snap je de strekking van de rest ook wel.

 · Answer

Daar was laatst een meisje loos.
Zij biedt zich aan als het liefje van de kapitein.

 · Answer

Zagen, zagen, wiedewiedewagen is er zeker een. Het behoort tot de categorie bewegingsliedjes. De piep in het voorhuis staat voor iets heel stouts dat Jan met de meid uithaalde, tijdens de afwezigheid van zijn ouders. De soort beweging, doorgaans monotoon, moge daardoor meteen duidelijk zijn. Het is een tot kinderversje geëvolueerd kroegliedje.

 · Answer

"Ring-a-ring-a-rosies,
A pocket full of posies;
Hush! hush! hush! hush!
We’re all tumbled down."

Dit is een Engels kinderliedje, waar ook een spelletje aan verbonden is. De kindjes dansen in een kring en laten zich bij de laatste regel allemaal op de grond vallen.

Eén van de verklaringen van dit liedje is dat het gaat over de Pest:

- De pestlijder had rozige uitslag.
- Posies zijn kleine tuiltjes bloemen en/of geurige kruiden, mensen droegen die mee omdat ze dachten dat de prettige geur de ziekte van ze weg zou houden.
- Hush, in dit geval geen aansporing om stil te zijn, maar het geluid van niesen of kuchen (andere versies geven hier 'Atchew!').
- En ja, heel veel mensen 'vielen om', in andere woorden gingen dood.

 · Answer

Witte zwanen, zwarte zwanen!
Wie gaat er mee naar engelland varen?
Engelland is gesloten
De sleutel is gebroken
Is er dan geen timmerman
Die de sleutel maken kan?

Laat doorgaan
Laat doorgaan
Wie achter is moet voorgaan!

Witte zwanen, zwarte zwanen!
Wie gaat er mee naar engelland varen?
Engelland is gesloten
De sleutel is gebroken
Is er dan geen timmerman
Die de sleutel maken kan?

Verklaring:
Dit liedje gaat oorspronkelijk over het leven, de dood en Jezus.

Witte zwanen, zwarte zwanen!
De engelen die je begeleiden bij geboorte (wit) en dood (zwart).

Wie gaat er mee naar engelland varen?
Naar de hemel

Engelland is gesloten, De sleutel is gebroken:
De hemel is door de zonde ontoegankelijk geworden.

Is er dan geen timmerman 
Die de sleutel maken kan? (Jezus, zoon van timmerman Josef).

Zijn er nog meer kinderliedjes die net als 'Altijd is Kortjakje ziek' eigenlijk een heel vreemd onderwerp hebben voor een kinderliedje?

Het beste antwoord

Andere antwoorden (10)

Weet jij het beter..?