Waarom worden de pupillen van onze jonge poesjes groot als ze ondeugend zijn?

Die reactie wordt geregeld door het sympathisch zenuwstelsel, onderdeel van het autonome zenuwstelsel. Door de prikkel die wordt waargenomen (kan een echte of een nep prooi zijn, dus spel of gevecht) wordt door de hersenen een bepaald proces aangestuurd. Daarbij wordt onder andere adrenaline aangemaakt en komt hiervan een hogere hoeveelheid in de bloedbaan terecht. Dit roept in verschillende delen van het lijf reactie op. Zo vernauwen de bloedvaten die vlak onder de huid liggen, zodat bij een eventuele verwonding zo weinig mogelijk bloedverlies zal zijn. De hartslag neemt toe zodat er o.a. meer bloed naar de spieren kan gaan, en er gaat juist minder bloed naar bijvoorbeeld de spijsverteringsorganen: die moeten maar even wachten en hoeven op dat moment niet veel te doen. Een verhoogde bloedsuiker zorgt ervoor dat er extra energie beschikbaar is, en de pupillen verwijden zodat ze zo goed mogelijk kunnen zien: de bekende 'fight or flight'-response.

Bij het spel van katten is niet zozeer sprake van echte stress, maar als ze zich ergens opgewonden van worden of als ze enthousiast raken, roept dat zo'n reactie op, die dus wordt aangestuurd door het sympathische zenuwstelsel. Deze "vluchten-of-vechten"-reactie wordt namelijk aangestuurd door een systeem dat vrij scherp staat afgesteld. Dat is trouwens niet uniek voor jonge katjes: wij mensen kennen dezelfde lichamelijke reactie, en ook oudere katten krijgen duidelijk wijdere pupillen als ze hun gekke half uurtje hebben of als ze op het punt staan een vlekje op je dekbed aan te vallen. Die van mij zijn bijna 8, maar ik weet dat ik even m'n handen uit de buurt moet houden in het spel als hun pupillen zo groot zijn! De reden dat dit systeem zo staat afgesteld, is omdat het voor onze eigen veiligheid belangrijk is: je kunt beter een keer teveel schrikken van iets dat niet gevaarlijk is, dan dat je niet door hebt dat je een giftige slang in het wild beter uit de weg kunt gaan. De biologische oorsprong van bepaalde gedragsmatige reacties heeft heel vaak te maken met hele basale drang of nood: in dit geval overlevingsdrang.

Nu leren katten - zeker als ze niet heel jong meer zijn - echt wel het verschil tussen spel en een echte aanval (anders zouden al heel wat mensenhanden 'doodgebeten' zijn!) - al kunnen ze natuurlijk een keer doorslaan in hun enthousiasme. Maar de lichamelijke basis voor de reactie voor die pupilverwijding is exact hetzelfde.