Zout: je vriend of je vijand? zoek de balans in je zoutconsumptie

---

Zout, een alledaags ingrediënt dat we al duizenden jaren gebruiken om onze maaltijden op smaak te brengen. Hoeveel weten we eigenlijk over de impact van zout op onze gezondheid? Lees en kom erachter wat de beste hoeveelheid is voor een goede gezondheid.

We consumeren meer zout dan gezond voor ons is

Feit is dat bijna alle Nederlanders meer zout consumeren dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 6 gram. Het bepalen van de dagelijkse zoutinname is cruciaal om de potentiële gezondheidseffecten op het lichaam te begrijpen.

Deze overconsumptie, lijdt vaak tot diverse gezondheidsproblemen. Bijvoorbeeld chronische schade aan de nieren en hoge bloeddruk. Het is belangrijk om te weten hoeveel zout men consumeert, aangezien een te hoge inname gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.

In deze blog duiken we dieper in de feiten en fabels rondom zout. Zo krijg je een beter begrip van haar rol in onze voeding en gezondheid.

Misverstanden over grammen zout per dag

Een van de grootste misverstanden over zout is dat het hoofdzakelijk afkomstig is van het zoutvaatje op tafel. Dit klopt niet. Want in werkelijkheid komt maar liefst 80% van onze zoutinname uit bewerkte voedingsmiddelen zoals kant-en-klaarmaaltijden. Ook brood, kaas, vlees waren, soepen, sauzen.

Deze kant-en-klaar maaltijden, samen met andere voedingsmiddelen zoals pizza, soepen, sauzen, en hartige snacks, bevatten hoge hoeveelheden zout. Het toegevoegde zout in deze artikelen draagt aanzienlijk bij aan onze dagelijkse inname. Dit maakt het vaak moeilijk om binnen de aanbevolen grenzen te blijven.

Naast deze misvatting is er ook verwarring over de verschillende soorten zout, zoals Keltisch zout en andere variëteiten. Lees verder.

Keltisch zouten en ander tafelzout

Hoewel producten zoals Keltisch zout gezonder lijken, vanwege hun gehalte aan mineralen zoals jodium, magnesium, en calcium, is de bijdrage aan de aanbevolen dagelijkse inname minimaal. Het belangrijkste bestanddeel blijft natriumchloride (NaCl), waardoor de oorsprong en verwerking van het zout irrelevant zijn voor de gezondheidseffecten.

Feiten en fabels over zout

1. Zout bij een lage bloeddruk: Het is een fabel dat zoutconsumptie gunstig is bij een lage bloeddruk. Een overmatige zoutinname – meer dan de aanbevolen 6 gram zout per dag – is voor de meeste mensen eerder de norm. Het toevoegen van meer zout aan het dieet is zelden nodig.
2. Compensatie van zoutverlies na zweten: Het is een fabel dat je na het zweten zoutverlies moet compenseren. Hoewel zoutverlies optreedt tijdens het transpireren, is het niet nodig om dit te compenseren.
3. Minderen met zout helpt nierschade te voorkomen: Dit is een feit. Een lagere zoutconsumptie, door de hoeveelheid zout die we eten te beperken, helpt bij het voorkomen van nierschade. Overmatige zoutinname verhoogt de bloeddruk en het risico op hart- en vaatziekten. Door de impact op kleine bloedvaatjes, vergroot het ook het risico op schade aan nieren.
4. Gezond zout is niet schadelijk: Het is een fabel. Hoewel sommige zoutsoorten zoals Himalayazout en zeezout kleine hoeveelheden mineralen bevatten, is het belangrijkste bestanddeel nog steeds NaCI. Het onderscheid tussen zout en natrium is cruciaal, aangezien natrium een essentiële rol speelt in onze voeding, maar in de vorm van zout vaak in te hoge hoeveelheden niet gezond is.
5. Zout verergert bestaande nierschade: Dit is een feit. Mensen met chronische nierschade (of een verhoogd risico op nierschade) moeten extra voorzichtig zijn met hun zoutinname. Omdat het de progressie van de schade bij patiënten versnelt.

Waaruit bestaat zout?

Zout, chemisch bekend als NaCl, bestaat uit natrium- en chloride-ionen. Deze mineralen zijn essentieel voor verschillende lichaamsfuncties.

1. Natrium: Het is een elektrolyt en helpt bij het reguleren van de vochtbalans in het lichaam, het handhaven van de bloeddruk en het ondersteunen van spier- en zenuwfuncties.
2. Chloride: Net als natrium is chloride ook een elektrolyt en is het nodig voor het handhaven van de vochtbalans, het transport van koolstofdioxide en het handhaven van de zuur-base balans in het lichaam.

Hoewel natrium en chloride essentieel zijn voor de gezondheid, is het belangrijk om ze in de juiste hoeveelheden te consumeren. Te veel zout eten leidt tot hypertensie (hoge bloeddruk) en andere gezondheidsproblemen.

Wat zijn zouten in chemie?

In de chemie verwijst de term “zouten” naar een categorie chemische verbindingen die bestaan uit positieve en negatieve ionen die aan elkaar zijn gebonden door elektrostatische aantrekking. Deze ionen zijn meestal een metaal en een niet-metaal. Het meest voorkomende zout is NaCl, ook bekend als keukenzout, dat bestaat uit natriumionen (Na+) en chloride-ionen (Cl-). Naast NaCI zijn er talloze andere zouten, waaronder calciumcarbonaat (CaCO3), kaliumnitraat (KNO3) en magnesiumsulfaat (MgSO4).

Wat merk je van te veel zout?

Een overmatige zoutinname heeft verschillende effecten op het lichaam. Een van de meest voorkomende symptomen van een te hoge zoutconsumptie is een verhoogde bloeddruk. Dit komt doordat zout water vasthoudt, wat resulteert in een verhoogd bloedvolume en meer druk op de bloedvaten. Daarnaast leidt te veel zout tot vochtophoping in het lichaam, wat zich manifesteert als zwellingen in de handen, voeten of enkels. Bovendien draagt een overmatige zoutinname bij aan het ontstaan van hart- en vaatziekten, nierschade en osteoporose.

Wat is goed en slecht voor de nieren?

Voor de nieren is een evenwichtige zoutinname cruciaal. Te veel zout verhoogt de bloeddruk en belast de nieren, waardoor het risico op nierschade toeneemt. Daarentegen kan een matige zoutinname de nieren helpen gezond te blijven en het risico op nieraandoeningen verminderen.

• Naast een gezonde zoutinname is het belangrijk om voldoende water te drinken. Regelmatig te bewegen en een uitgebalanceerd dieet te volgen dat rijk is aan fruit, groenten en magere eiwitten.

Wat kan ik doen om mijn nierfunctie te verbeteren?

Om de nierfunctie te verbeteren en gezond te houden, zijn er verschillende stappen die je kunt nemen. Allereerst is het belangrijk om je zoutinname te beperken tot de aanbevolen hoeveelheden. Zo voorkom je overmatige belasting van de nieren. Daarnaast is voldoende hydratatie essentieel. Zorg ervoor dat je dagelijks voldoende water drinkt. Daarnaast is het raadzaam om regelmatig te bewegen, een gezond gewicht te behouden en te stoppen met roken als je dat doet. Ten slotte is het verstandig om regelmatig je bloeddruk en nierfunctie te laten controleren door een arts.

Welk zout is de beste zout?

Er zijn ontelbare zouten die in de natuur voorkomen of in laboratoria worden gesynthetiseerd. Deze zouten zijn in te delen in verschillende categorieën, waaronder alkalimetalen, aardalkalimetalen, halogenen en overgangsmetalen. Enkele veelvoorkomende voorbeelden van zouten zijn keukenzout, epsomzout (magnesiumsulfaat), calciumcarbonaat (kalksteen) en kaliumjodide (KI). De ‘beste’ soort zout hangt af van het gebruik en de behoeften van een persoon. Kun je zout overal voor gebruiken?

1. Keukenzout (natriumchloride): Dit is het meest gebruikte zout in de keuken. Het bevat de essentiële mineralen natrium en chloride. Het is goed voor het op smaak brengen van voedsel en het handhaven van de elektrolytenbalans in het lichaam, maar overmatig gebruik kan leiden tot gezondheidsproblemen, zoals hoge bloeddruk.
2. Epsomzout (magnesiumsulfaat): Epsomzout wordt vaak gebruikt in baden vanwege de vermeende ontspannende en pijn-verlichtende eigenschappen. Het bevat magnesium, dat belangrijk is voor veel lichaamsfuncties, maar de absorptie ervan via de huid tijdens een bad kan beperkt zijn.
3. Calciumcarbonaat (kalksteen): Calciumcarbonaat wordt niet traditioneel gebruikt als tafelzout, maar het is een belangrijke bron van calcium, wat essentieel is voor de gezondheid van botten en tanden. Het wordt vaak aangetroffen in supplementen en wordt soms gebruikt als antacidum om brandend maagzuur te behandelen.
4. Kaliumjodide (KI): Dit is een bron van kalium en jodium. Jodium is essentieel voor de productie van schildklierhormonen, die verschillende lichaamsfuncties reguleren. Kalium is belangrijk voor spierfunctie en het handhaven van de elektrolytenbalans. Kaliumjodide wordt vaak gebruikt als supplement voor mensen met een jodiumtekort.

Elke soort zout heeft zijn eigen toepassingen en voordelen, dus de ‘beste’ hangt af van waarvoor je het gebruikt en je individuele behoeften.

• Weet je dat strooizout, dat ze gebruiken in de winter voor gladde wegen, ook gewoon keukenzout is?

Wat zijn zouten in het lichaam?

In het menselijk lichaam spelen zouten een cruciale rol bij verschillende fysiologische processen. Natriumchloride (NaCl), oftewel keukenzout, is een van de belangrijkste zouten in het lichaam en is essentieel voor het handhaven van een goede vochtbalans, het reguleren van de bloeddruk en het overbrengen van zenuwimpulsen. Andere zouten, zoals calciumfosfaat en magnesiumcarbonaat, zijn belangrijk voor de gezondheid van botten en tanden, spierfunctie en zenuwgeleiding.

Hoe maak je zouten?

Zouten worden op verschillende manieren geproduceerd, afhankelijk van de specifieke verbinding die wordt gesynthetiseerd. Een veelvoorkomende methode voor het maken van zouten is door een reactie tussen een zuur en een base, waarbij water en het gewenste zout als producten worden gevormd. Bijvoorbeeld, natriumchloride kan worden geproduceerd door een reactie tussen zoutzuur (HCl) en natriumhydroxide (NaOH). Daarnaast worden zouten ook gewonnen uit natuurlijke bronnen, zoals zeezout dat wordt verkregen door het indampen van zeewater.

De tekst gaat verder onder de video >>

Of heb ik juist een zouttekort?

Een tekort aan zout eten treedt op wanneer het natriumgehalte in het bloed abnormaal laag is, meestal minder dan 135 millimol per liter (mmol/L). Dit heeft verschillende oorzaken:

1. Overmatig vochtinname: 1 van de meest voorkomende oorzaken van een tekort is overmatige vochtinname zonder voldoende compensatie van natriuminname. Dit treedt op bij intensieve sporters die veel water drinken. Of bij mensen die grote hoeveelheden water drinken om bijvoorbeeld hitte te bestrijden.
2. Verlies van natrium door zweet: Bij langdurige en intense fysieke activiteit. Vooral in warme en vochtige omgevingen, kan aanzienlijk natriumverlies optreden via zweet. Als dit verlies niet wordt gecompenseerd door een adequate zoutinname, kan het leiden tot een tekort.
3. Medicatiegebruik: Sommige medicijnen, zoals plastabletten (diuretica). Die leiden tot een verhoogde uitscheiding van natrium via de urine, waardoor het risico op een tekort toeneemt.
4. Onderliggende medische aandoeningen: Bepaalde medische aandoeningen: nierproblemen, leverziekten, hormonale onevenwichtigheden en bepaalde gastro-intestinale aandoeningen.

Symptomen:

De symptomen van een tekort aan zout variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening. Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:

• Verwardheid en desoriëntatie
• Hoofdpijn
• Misselijkheid en braken
• Spierkrampen en zwakte
• Vermoeidheid en lusteloosheid
• Toevallen
• Verminderde eetlust
• Ernstige gevallen van hyponatriëmie leiden tot bewusteloosheid, coma en zelfs overlijden als ze niet adequaat worden behandeld.

Behandeling:

De behandeling van een tekort aan zout is afhankelijk van de ernst van de aandoening en de onderliggende oorzaak. In milde gevallen kan de inname van natriumrijke voedingsmiddelen of dranken voldoende zijn om het tekort aan te vullen. In ernstigere gevallen kan intraveneuze toediening van natriumoplossingen nodig zijn om de bloednatriumspiegels snel te corrigeren.

Het is belangrijk om een tekort serieus te nemen en medische hulp te zoeken als je vermoedt dat je symptomen hebt die wijzen op een laag natriumgehalte in het bloed. Langdurige of ernstige hyponatriëmie kan ernstige complicaties veroorzaken en moet daarom tijdig worden behandeld.

Recepten voor zoutarm, zoutloos gerechten vind in onze blog: Zoutarm of zoutloos koken, met meer smaak.

Startpagina.nl geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij gezondheidsklachten altijd een arts.

Bron: Ziekenhuis.nl, Nierstichting.