De Voorjaarsnota laat zien hoe het staat met de financiën voor dit jaar en de komende jaren. Het kabinet heeft aangekondigd extra geld vrij te maken voor belangrijke gebieden zoals Oekraïne, lokale overheden en Defensie. Maar wat betekent dit precies en waar komt dit geld vandaan?
In dit artikel bespreken we de belangrijkste punten uit de Voorjaarsnota 2024.
Goedkeuring voorjaarsnota
Het kabinet heeft de Voorjaarsnota 2024 goedgekeurd. Deze nota geeft een update over de financiën voor dit jaar en de komende jaren. Minister van Financiën, Van Weyenberg, heeft de nota vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd. De nota is eerder dan gebruikelijk gepresenteerd. Normaal gesproken is dit namelijk in de maand juni.
Volgens Minister Van Weyenberg gaat het beter met de overheidsfinanciën dan verwacht. Dit komt omdat de economie een beetje is verbeterd. Ook geeft de overheid minder geld uit dan gepland. Dit komt door veel plannen en een tekort aan personeel. Voor de toekomst is het belangrijk om de begroting realistisch te maken en goed te kijken welke plannen uitvoerbaar zijn.
Hieronder een overzicht van de belangrijkste punten uit de Voorjaarsnota 2024.
1. Extra steun voor Oekraïne
Het kabinet trekt 4,4 miljard euro extra uit voor Oekraïne. Dit geld is bedoeld voor militaire hulp en humanitaire steun tussen 2024 en 2026. Hiermee wil Nederland Oekraïne ondersteunen in moeilijke tijden.
Sinds 2014 is er een conflict in het oosten van Oekraïne tussen Oekraïense regeringstroepen en door Rusland gesteunde separatisten. Dit conflict heeft al duizenden levens gekost en heeft geleid tot een humanitaire crisis. Door financiële steun te bieden, kan Nederland helpen bij het verlichten van het leed van de getroffen bevolking.
2. Hersteloperatie toeslagen
Voor het herstellen van de toeslagenaffaire wordt extra geld vrijgemaakt. In 2024 is dit 0,4 miljard euro en in 2025 is dit 0,9 miljard euro.
3. Microchipsector
Er worden ook middelen vrijgemaakt voor de Nederlandse microchipsector. Deze worden deels gefinancierd uit het Nationaal Groeifonds om knelpunten aan te pakken.
4. Hulp voor aardbevingsgebied
Er wordt 0,5 miljard euro extra uitgetrokken in 2025 om de mensen te helpen die zijn getroffen door aardbevingen in bepaalde gebieden.
Extra financiële ondersteuning voor lokale overheden
Vanaf het jaar 2026 ontvangen gemeenten en provincies jaarlijks een extra bedrag van 715 miljoen euro. Hier zijn een paar belangrijke aspecten van deze investering:
- Verzachting van financiële druk: door extra financiële middelen beschikbaar te stellen, kunnen gemeenten en provincies beter voldoen aan hun verplichtingen en taken. Dit varieert van het onderhouden van openbare ruimtes, zoals wegen en parken, tot het bieden van essentiële diensten zoals onderwijs, gezondheidszorg en sociale voorzieningen.
- Balans tussen taken en middelen: de extra financiering is ook bedoeld om een oploop in de korting op het Gemeente- en Provinciefonds te compenseren. Hierdoor kunnen lokale overheden beschikken over voldoende middelen om hun taken effectief uit te voeren en een evenwichtige balans te creëren tussen beschikbare middelen en uitgaven.
- Stimulering van lokale ontwikkeling: door extra geld beschikbaar te stellen, wordt ook de lokale ontwikkeling en economische groei gestimuleerd. Lokale overheden kunnen investeren in projecten en initiatieven die de levenskwaliteit verbeteren, werkgelegenheid creëren en de lokale gemeenschap versterken.
Doel van de investering
Het doel van deze extra financiële ondersteuning is om lokale overheden te versterken en hen in staat te stellen hun taken effectief en efficiënt uit te voeren. Door meer financiële ruimte te bieden, kunnen gemeenten en provincies beter inspelen op de behoeften en uitdagingen van hun gemeenschappen en bijdragen aan een inclusieve en duurzame lokale ontwikkeling.
Belangrijke veranderingen voor gemeenten
De Voorjaarsnota bevat belangrijke veranderingen die positief uitpakken voor gemeenten. De ‘opschalingskorting’, een vermindering van de financiële steun aan gemeenten, wordt definitief stopgezet. Er zijn duidelijke afspraken gemaakt over hoe zorgkosten (Wmo) eerlijk worden verdeeld tussen gemeenten en de overheid.
Extra geld voor zorgkosten
Er wordt extra geld gereserveerd voor de zorgkosten in de Wmo. In 2026 is dit 75 miljoen euro, oplopend tot 300 miljoen euro in 2029. Dit geld is bedoeld om gemeenten te helpen met de kosten van zorgverlening.
Minder specifieke uitkeringen
Er wordt gewerkt aan een plan om het aantal specifieke uitkeringen te verminderen. Dit betekent dat er minder aparte potjes geld zijn voor specifieke doeleinden, wat het beheer van de financiën van gemeenten eenvoudiger maakt.
Reactie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG)
Sharon Dijksma, voorzitter van de VNG, is positief over de veranderingen. Ze benadrukt dat gemeenten jarenlang hebben gevochten voor betere financiële afspraken en dat er nu eindelijk vooruitgang is geboekt. De afschaffing van de opschalingskorting en de extra financiële steun voor zorgkosten zijn belangrijke stappen in de goede richting.
Geen compensatie in 2025
Ondanks de positieve veranderingen, is er een financiële tegenvaller voor gemeenten in 2025. Door een nieuwe berekeningsmethode wordt het budget voor gemeenten dat jaar eenmalig met 675 miljoen euro verlaagd.
Stap in de goede richting, maar nog niet opgelost
Hoewel de gesprekken tussen de VNG en het kabinet hun vruchten hebben afgeworpen, is het financiële probleem van gemeenten nog niet volledig opgelost. De VNG ziet de behaalde resultaten als een positieve stap en een basis voor verdere onderhandelingen met het nieuwe kabinet.
Versterking voor Defensie
In 2028 ontvangt Defensie een extra investering van 500 miljoen euro. Deze investering is bedoeld om de Nederlandse krijgsmacht te versterken en te moderniseren, met twee belangrijke doelen:
- Versterking van de luchtverdediging: een deel van het extra geld wordt gebruikt om de luchtverdediging van Nederland te versterken. Dit betekent bijvoorbeeld dat er geïnvesteerd wordt in geavanceerdere radarsystemen, luchtafweergeschut of andere technologieën die de luchtruimveiligheid van Nederland verbeteren.
- Aanschaf van munitie: het andere deel van de investering wordt gebruikt voor de aanschaf van munitie voor de Nederlandse krijgsmacht. Voldoende en up-to-date munitie is essentieel voor de operationele capaciteit en effectiviteit van de krijgsmacht, zowel voor nationale verdediging als voor internationale missies.
Doel van de investering
Het kabinet ziet deze extra investering als een belangrijke stap om de Nederlandse defensie op een hoger niveau te brengen en beter voor te bereiden op toekomstige uitdagingen. Door te investeren in moderne en effectieve defensiecapaciteiten, kan Nederland zijn rol als betrouwbare partner binnen de NAVO en de bredere internationale gemeenschap versterken. Het doel is om de krijgsmacht niet alleen te versterken, maar ook om deze klaar te maken voor de toekomstige veiligheidsuitdagingen en -bedreigingen.
Korting voor emissie vrije auto´s
Het demissionaire kabinet heeft aangekondigd dat eigenaren van emissie vrije personenauto’s vanaf 2026 een korting van 40% op de motorrijtuigenbelasting krijgen. Deze korting zal geleidelijk afnemen tot 35% in 2029 en 30% in 2030.
Tegenvallers en extra kosten
Er zijn ook financiële tegenvallers. De kosten voor de crisisnoodopvang van asielzoekers en de opbrengsten uit gasbaten zijn hier voorbeelden van.
Crisisnoodopvang asielzoekers
Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) krijgt extra geld, namelijk 375 miljoen euro in 2024 en 700 miljoen euro in 2025, om nieuwe locaties te openen of bestaande locaties langer open te houden voor crisisopvang.
De tekst gaat onder de video verder >>
Steven van Weyenberg presenteerde als demissionair minister van Financiën vandaag de Voorjaarsnota. Er wordt één miljard euro extra uitgetrokken voor de opvang van asielzoekers. @svanweyenberg: “Het is geen beleidskeuze. Die mensen zijn er, dan moet je die ook netjes opvangen.”… pic.twitter.com/ya0wGLqR11
— Sophie & Jeroen (@sophieenjeroen) April 15, 2024
Wat gebeurt er met de inkomsten?
Om extra uitgaven te kunnen financieren, zijn er ook aanpassingen in de inkomsten. Vanaf 2026 krijgen mensen die een emissievrije auto kopen korting op de motorrijtuigenbelasting. Deze korting begint bij 40% en loopt af tot 30% in 2030. Echter, er zijn ook tegenvallers. Door veranderingen in het Belastingplan mist de overheid geld, bijvoorbeeld door het afschaffen van belastingvoordelen voor zonnepanelen. Om dit op te vangen, worden er nieuwe maatregelen voorgesteld, zoals hogere energiebelastingen voor hogere inkomens.
Financiële stand van zaken
Het kabinet heeft de extra uitgaven gefinancierd met meevallers bij verschillende ministeries zoals Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Volksgezondheid, Welzijn en Sport, en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
De extra kosten voor de genomen maatregelen worden betaald uit meevallers op diverse begrotingen. Dit betekent dat er onverwacht meer geld beschikbaar is dan eerder gedacht.
Gedekte begroting
Ondanks de extra uitgaven blijft de begroting ‘gedekt’. Dit houdt in dat er voldoende inkomsten zijn om de uitgaven te dekken, waardoor er geen tekort ontstaat.
EMU-saldo
Het EMU-saldo is een maatstaf voor het verschil tussen de inkomsten en uitgaven van de overheid. In 2024 is dit saldo -2,5%. Dit betekent dat de overheid 2,5% meer uitgeeft dan er binnenkomt. In 2025 is het saldo -2,8%, wat aangeeft dat het tekort iets groter wordt.
EMU-schuld
De EMU-schuld geeft aan hoeveel de overheid in totaal heeft geleend in verhouding tot de totale economie (bbp). In 2024 bedraagt de schuld 47,2% van het bbp en dit stijgt naar 49,3% in 2025. Dit geeft aan dat de schuldenlast van de overheid toeneemt, ondanks de gedekte begroting en het tekort op het EMU-saldo.
Kortom, de extra investeringen worden betaald uit meevallers, maar het tekort van de overheid groeit wel en de schuldenlast neemt toe.
Verschuiven van begrotingsmiddelen
Een deel van het budget voor 2024 en 2025 wordt doorgeschoven naar de volgende jaren. Dit wordt ‘kasschuiven’ genoemd en zorgt ervoor dat de begroting realistischer wordt. In totaal wordt er 5,2 miljard euro uit 2024 doorgeschoven en 4,1 miljard euro uit 2025. In augustus zal het kabinet opnieuw kijken of er aanpassingen nodig zijn voor een realistische begroting.
Alle informatie in dit artikel is afkomstig van de officiële website van de Rijksoverheid. Voor meer gedetailleerde en actuele informatie over de Voorjaarsnota 2024, kun je de volgende link bezoeken: Voorjaarsnota 2024 – Rijksoverheid.