Ultrabewerkt voedsel is overal om ons heen, vaak vermomd als gezonde keuzes. Maar deze voedingsmiddelen kunnen ernstige gevolgen hebben voor onze gezondheid. We weten het inmiddels wel, maar hoe herken je deze verborgen boosdoeners in de supermarkt?
Wat is ultrabewerkt voedsel?
Ultrabewerkt voedsel is eten dat in fabrieken wordt gemaakt. Het bevat vaak dingen die je thuis niet gebruikt als je kookt. Bijvoorbeeld:
- Kunstmatige kleurstoffen
- Smaakversterkers
- Bewaarmiddelen
- Veel suiker, zout of vet
Deze producten zijn gemaakt om:
- Lang goed (houdbaar) te blijven
- Heel lekker te smaken
- Makkelijk te eten
- Goedkoop te maken
Waarom is ultrabewerkt voedsel niet zo goed?
In elke supermarkt staan de schappen vol met kleurrijke verpakkingen en kant-en-klare maaltijden. Veel van dit gemaksvoedsel valt onder de categorie ‘ultrabewerkt voedsel’.
Hoewel deze producten vaak lekker en makkelijk zijn, maken steeds meer mensen en deskundigen zich zorgen over de gevolgen ervan voor onze gezondheid. Wat maakt ultrabewerkt voedsel nu eigenlijk zo problematisch?
- Weinig voedingsstoffen: Ultrabewerkt voedsel bevat vaak weinig vitamines, mineralen en vezels. Het heeft veel calorieën, maar voedt je lichaam niet goed.
- Veel ongezonde toevoegingen: Er zitten vaak veel suikers, zouten en ongezonde vetten in. Deze stoffen kunnen je gezondheid op lange termijn schaden.
- Kan verslavend zijn: Dit voedsel is zo gemaakt dat je er meer van wilt eten. Het kan leiden tot overeten en slechte eetgewoonten.
- Kans op overgewicht: Omdat het veel calorieën bevat en je er makkelijk te veel van eet, kan het leiden tot gewichtstoename. Overgewicht verhoogt het risico op veel gezondheidsproblemen.
- Verhoogd risico op ziektes: Regelmatig eten van ultrabewerkt voedsel wordt in verband gebracht met een hoger risico op: Hart- en vaatziekten, Type 2 diabetes, sommige vormen van kanker.
- Minder verzadigend: Je voelt je minder snel vol, waardoor je meer eet dan nodig of sneller weer extra eten (snacks) pakt.
- Invloed op darmen: Het kan de balans van goede bacteriën in je darmen verstoren. Dit kan invloed hebben op je spijsvertering en algemene gezondheid.
- Minder variatie in voeding: Als je veel ultrabewerkt voedsel eet, krijg je minder variatie in je dieet. Variatie is belangrijk voor een goede gezondheid.
De gezondheidsrisico’s van ultrabewerkt voedsel
Hoe herken je ultrabewerkt voedsel?
- Het herkennen van ultrabewerkt voedsel begint vaak bij het bestuderen van het etiket. Als je een product in handen hebt met een lange lijst ingrediënten, vooral als er meer dan 5 of 6 op staan, heb je waarschijnlijk te maken met bewerkt voedsel. Hoe langer de lijst, hoe meer bewerkt het product meestal is.
- Let ook op ingrediënten die je niet kent of moeilijk kunt uitspreken. Namen als maltodextrine, gehydrogeneerde oliën of gemodificeerd zetmeel zijn vaak aanwijzingen dat je met een ultrabewerkt product te maken hebt.
- E-nummers op het etiket zijn een andere indicator. Hoewel niet alle E-nummers slecht zijn, duidt een lange lijst ervan vaak op een hoge mate van bewerking. Deze additieven, zoals kleurstoffen, conserveermiddelen en smaakversterkers, worden gebruikt om de smaak, textuur en houdbaarheid van het product te verbeteren.
- Sprekend over houdbaarheid, als een product maanden of zelfs jaren houdbaar is zonder koeling, is het waarschijnlijk ultrabewerkt. Natuurlijke, onbewerkte voedingsmiddelen bederven meestal sneller. Daarnaast zijn producten die direct klaar zijn om te eten of alleen opgewarmd hoeven te worden, zoals kant-en-klare maaltijden of snacks in zakjes, vaak ultrabewerkt.
- Let ook op de voedingswaarde. De bewerkte producten bevatten vaak veel suiker, zout of (verzadigd) vet. Marketingclaims op de verpakking zoals “vetarm”, “light”, of “verrijkt met vitamines” kunnen ironisch genoeg ook wijzen op ultra bewerking. Deze claims worden vaak gebruikt om ultrabewerkte producten gezonder te laten lijken dan ze werkelijk zijn.
- Het uiterlijk van het product kan ook veel verraden. Als een voedingsmiddel er onnatuurlijk felgekleurd uitziet of een vreemde textuur heeft, is het waarschijnlijk zwaar bewerkt. Denk bijvoorbeeld aan felgekleurde snoepjes of snacks met een ongewone ‘knapperigheid’.
- In de supermarkt kun je ook letten op de prijs en locatie van producten. Ultrabewerkte producten zijn vaak goedkoper dan verse alternatieven en staan meestal in het midden van de supermarkt, niet bij de verse producten aan de randen.
- Een goede vuistregel is om jezelf af te vragen: “Hoe ver staat dit product af van het oorspronkelijke, onbewerkte voedingsmiddel?” Hoe groter het verschil, hoe meer bewerkt het product waarschijnlijk is. Een appel is bijvoorbeeld onbewerkt, appelmoes is licht bewerkt, en een ‘appel-smaak’ snoepje is ultrabewerkt.
Door deze kenmerken in gedachten te houden tijdens het winkelen, kun je gemakkelijker bewerkt voedsel herkennen en bewuste keuzes maken. Het is belangrijk om te onthouden dat niet al het bewerkte voedsel per definitie slecht is, maar dat het verstandig is om de consumptie van overbewerkt voedsel te beperken. Door vaker te kiezen voor verse, minimaal bewerkte ingrediënten, draag je bij aan een gezonder eetpatroon.
Voorbeelden van ultrabewerkt voedsel
- Frisdrank
- Chips
- Kant-en-klare maaltijden
- Veel ontbijtgranen
- Snoep en koekjes
- Worstjes en hamburgers uit de fabriek
Hoe kies je gezonder?
Vervang ultrabewerkt voedsel door gezondere alternatieven. Kies bijvoorbeeld vers fruit in plaats van snacks met toegevoegde suikers of bereid je eigen snacks en maaltijden voor om onderweg te eten.
- Lees etiketten: Kies eten met weinig en bekende ingrediënten.
- Kook zelf: Maak eten met verse producten.
- Kies ‘echt’ eten: Groenten, fruit, noten, bonen en volkoren producten zijn goed.
- Maak gezonde snacks: Zo hoef je minder snel chips of snoep te eten.
- Wees voorzichtig: Geloof niet alles wat op verpakkingen staat over hoe gezond iets is.
GoeieVraag: is al het eten met het logo ‘ik kies bewust’ gezond?
Tot slot
Ultrabewerkt voedsel is niet zo goed voor je. Nu weet je beter hoe je het kunt herkennen. Door vaker te kiezen voor vers en zelfgemaakt eten, eet je gezonder. Elke kleine verandering helpt al. Begin vandaag nog met gezonder kiezen!