Door de leegloop in de Tweede Kamer, lijkt Het Binnenhof steeds meer op een duiventil. 1 op de 5 Kamerleden vertrok sinds de verkiezingen in 2021. Maar liefst 28 politici stapten voor de nieuwe verkiezingen op en kozen een andere baan. Kanttekening: 11 van die Tweede Kamerleden maken nu deel uitmaken van het kabinet.
In de vorige kabinetsperiode werd het bonter gemaakt. Toen vertrokken 20 Kamerleden voortijdig. Daarbij zijn niet opgeteld de Kamerleden die in het kabinet stapten. Het Parlementair Documentatie Centrum: “Een record. In zo’n korte kabinetsperiode zijn er nog nooit zoveel Kamerleden uit zichzelf opgestapt.” Het vertrek van GroenLinks politici was relatief het hoogst, gevolgd door de VVD. Politiek commentator Frits Wester spreekt van een duiventil.
Gevolgen voor functioneren van de democratie
Ondertussen loopt het vertrouwen in de politiek achteruit. Plus: het voortijdige opstappen heeft gevolgen voor het functioneren van de democratie. Vroeger bleven Kamerleden veel langer zitten en bouwden zo 2 tot 3 keer zoveel ervaring op. In de jaren ’60 was dat zo’n 9 jaar, nu 2 tot 3 jaar is. Niet alleen de nieuwkomers houden het snel voor gezien. Ook grote namen en stemmentrekkers als fractievoorzitters als Liliane Ploumen (PvdA) en Gert-Jan Seeger (GroenLinks) vertrokken voortijdig.
Voortijdig vertrek gezien als kiezersbedrog
Hiervoor zijn allerlei redenen aan te wijzen: een carrièreverschuiving richting bedrijfsleven, een burgemeesterschap en thuis voor de kinderen zorgen. Het opstappen voor een andere baan wordt niet door iedereen gewaardeerd. “Het kan worden gezien als kiezersbedrog”, legt Anne Bos onderzoeker aan de Radboud Universiteit uit. Politiek commentator Frits Wester: “Door de politieke versnippering en het feit dat kiezers op en neer vliegen tussen partijen is het Kamerlidmaatschap een onzeker bestaan. Partijen winnen bij de ene verkiezing bijvoorbeeld 20 zetels om er bij de volgende 25 te verliezen. De schommelingen in voorkeur zijn enorm. Kamerleden blijven niet wachten tot ze buiten de boot zijn gevallen om vervolgens met een veel lager inkomen snel een nieuwe baan te moeten zoeken.”
Ziekte, ruzies, onenigheid en beschuldigingen
Ook persoonlijke omstandigheden als ziekte, ruzies, onenigheid binnen de fractie en beschuldigingen spelen een rol bij het vaarwel zeggen van de Kamer. Gijs van Dijk (PvdA) is daar een voorbeeld van. Hij stapte op omdat hij van ongewenst gedrag werd beschuldigd. Kamervoorzitter Khadija Arib hield het voor gezien nadat een onderzoek naar haar was ingesteld wegens ongewenst gedrag.
Het doet de politiek geen goed. “Waarom zou je de volgende keer nog naar de stembus gaan”, zegt Bos. “Voortijdig vertrek van Kamerleden leidt tot verlies van ervaring en kwaliteit.” Hierdoor krijgt het kabinet meer vrij spel. Het lage vertrouwen in de politiek wordt met de leegloop gevoed. September vorig jaar had maar liefst 70% van de Nederlanders weinig vertrouwen in Den Haag.
Hoe leegloop te stoppen
Een oplossing voor een leegloop is dat politieke partijen vastleggen dat politici hun 4 jaar netjes uitzitten. Dit wordt al jaren geopperd, maar hieraan zitten juridische haken en ogen. Iemand kan namelijk niet worden verplicht 4 jaar in een stoel te blijven zitten. Een andere oplossing is volgens Bos het uitbreiden van het aantal Kamerzetels naar bijvoorbeeld 300. “Dan maakt het minder uit als iemand opstapt.”
Bronnen: AD en RTL Nieuws