Door tolken in te zetten die hun vak niet goed verstaan, gaat het mis in de rechtbanken. Er ontstaan taal- en interpretatieproblemen die de uitkomst van rechtszaken nadelig beïnvloeden. Hoe komt dit en wat zijn de consequenties hiervan?
Tolken met te weinig juridische kennis
Het komt volgens het AD voor dat een tolk zo weinig juridische kennis heeft dat hij niet weet wat ‘in verzekeringstelling’ is. Of een tolk Roemeens die de verdachte vertelt dat de verdenking ‘misbruik’ is, terwijl het om ‘mishandeling’ gaat, wat een minder zwaar vergrijp.
Tolken die niet komen opdagen waardoor rechters, advocaten en officieren van justitie voor niets naar de rechtbank zijn gekomen. Zittingen, bij de toch al overbelaste rechtbanken, worden uitgesteld en verdachten moeten soms langer vastzitten dan eigenlijk nodig.
Nieuwe manier van werken
Advocaten en de Orde van Registertolken- en vertalers klagen over de nieuwe manier van werken voor tolken in de Nederlandse rechtbanken. Sinds 1 februari zijn het niet meer medewerkers van de rechtbanken of Openbaar Ministerie die ervoor moeten zorgen dat er een goede tolk in de juiste taal op het juiste moment in de juiste rechtszaal zit. Dat is uitbesteed aan een commerciële bemiddelaar, die werkt in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Ernstige consequenties
De Belgische krant De Tijd meldt dat een Nederlandse bemiddelaar Vlaamse vertalers benadert om vertaalwerk van Nederlandse tolken over te nemen. Een Vlaamse beroepsvereniging ontraadt Vlamingen Nederlands werk over te nemen. “Juridische taal is in elk land verschillend en mensen hebben andere accenten. Als een tolk dat niet gewend is, dreigen er misverstanden te ontstaan. Dat kan ernstige consequenties hebben in een juridische context.”
Tolken krijgen minder betaald
Nederlandse rechtbanktolken maken zich hierover zorgen en zijn boos. Tolken van mindere kwaliteit zijn een gevaar voor de rechtstaat, zeggen ze.
De vertalers klagen daarnaast over de verlaging van hun tarieven, en dat demotiveert. Lagere vergoedingen maken het voor veel ervaren vertalers moeilijk om hun werk te doen, wat de kwaliteit van hun werkzaamheden niet ten goede komt.
Kwetsbare kinderen in gevaar
Jeugdzorgverleners geven aan dat ze tegen taalbarrières aan lopen door een gebrek aan goede vertalers. Dat blijkt uit onderzoek van tv-programma Argos. Kwetsbare kinderen kunnen hierdoor nog dieper in de problemen komen.
Ministerie ziet het anders
Het ministerie van Justitie en Veiligheid kijk daar anders tegenaan. Volgens haar is een onlangs doorgevoerde systeemwijziging juist bedoeld om de efficiëntie en toegankelijkheid van tolkdiensten te verbeteren. Het ministerie stelt dat er nog steeds voldoende gekwalificeerde mensen beschikbaar zijn en dat de verlaging in tarieven noodzakelijk is om het systeem betaalbaar te houden.
Wettelijke vereisten voor beëdigde tolken
De inzet van tolken tijdens rechtszaken is van groot belang in ons rechtssysteem. De vertalers worden door rechters beëdigd tolk en leggen een eed af bij de rechtbank. Daarmee toont de rechtbanktolk aan dat hij beschikt over de nodige kwalificaties en een relevante opleiding heeft afgerond. Ze volgen strikte gedragsrichtlijnen om te garanderen dat alle partijen in een proces volledig begrijpen wat er gezegd wordt. Het is wettelijk verplicht om gebruik te maken van beëdigde vertalers om een eerlijke rechtsgang te waarborgen.
Impact van de systeemwijziging
De invoering van een systeemwijziging leidt tot de inzet van vertalers die niet aan alle strikte wettelijke eisen voldoen. Dit komt doordat er gebruik wordt gemaakt van een zogenaamde ‘uitwijklijst’ wanneer er geen beëdigde tolken beschikbaar zijn. Rechtbanktolken op deze lijst voldoen weliswaar aan bepaalde minimale vereisten zoals een Verklaring Omtrent het Gedrag, maar missen aanvullende kwalificaties. Hierdoor kunnen er taal- en interpretatieproblemen ontstaan die de uitkomst van rechtszaken nadelig beïnvloeden.
Bronnen: AD, Argos, DeTijd. Foto Proxima Studio (Canva)