Wanneer en hoe regel je jouw nalatenschap? Over nalatenschapsplanning wordt vaak liever niet nagedacht, maar de realiteit is dat overlijden vaak onverwacht komt. Het is daarom verstandig om op tijd je nalatenschap te regelen en een testament op te stellen.
Waar moet je allemaal aan denken en op letten bij het opstellen van een testament?
Leg vast wat jij wilt met jouw erfenis
In een testament leg je vast, wat jij wilt dat er met jouw erfenis gebeurt nadat je (onverhoopt) komt te overlijden. Niet alleen wat de financiën betreft, hoewel het daar in de regel wel voornamelijk over gaat. Voor zo’n testament heb je een notaris nodig en de wettelijke regels zijn ingewikkeld. Een briefje met je wensen op je nachtkastje voldoet niet aan de eisen.
Wilsbekwaam
Iedereen die 16 jaar of ouder en ‘wilsbekwaam’ is, kan naar een notaris om een testament te laten opstellen. Wilsbekwaam wil zeggen dat je geacht wordt te snappen wat en hoe je een en ander geregeld wilt hebben. In geval van dementie ben je bijvoorbeeld veelal niet wilsbekwaam meer. Dan stelt de notaris niet zomaar je testament op.
9 vragen bij het opstellen van een testament
Bij het opstellen van een testament komen een aantal vragen aan de orde:
1. Wie zijn mijn erfgenamen?
Erfgenamen kunnen verschillen, van echtgenoten en geregistreerde partners tot kinderen, ouders, broers, zussen, grootouders en zelfs overgrootouders. Volgens de wet zijn gehuwden of geregistreerde partners automatisch elkaars erfgenaam. Maar dat is níet zo als er alleen een samenlevingscontract is. Er zijn ook mogelijk andere erfgenamen. In elk geval de eventuele kinderen, die hoe dan ook erfgenaam zijn. Verder zijn ouders, broers, zussen, grootouders en zelfs overgrootouders erfgenaam. Als er geen testament is, heeft de wet bepaald dat ouders vóór broers en zussen gaan, en zo verder. Het kan zijn dat er helemaal geen erfgenaam is. In dat geval gaat de erfenis naar de Nederlandse Staat.
2. Wat kun je regelen met een testament?
In een testament leg je vast wat er met je erfenis moet gebeuren na je overlijden. Dit gaat niet alleen over financiën, maar ook over persoonlijke bezittingen, voogdijregelingen voor minderjarige kinderen en andere belangrijke zaken.
Je wilt bijvoorbeeld dat je partner in jullie huis kan blijven wonen. In de praktijk: jullie woning kan niet verkocht worden, tenzij de partner (in het jargon: de ‘langstlevende’) daartoe besluit. Andere erfgenamen, bijvoorbeeld je kinderen, moeten dus wachten op hun deel van de erfenis dat in de waarde van je huis opgesloten zit. Ander voorbeeld: je wilt je hele erfenis nalaten aan een goed doel. Dat kan niet onbeperkt. Maar je kunt wel bepalen dat je ‘wettelijke’ erfgenamen er niet met de hele buit vandoor gaan.
3. Samen met mijn partner een testament?
Nee, een testament is altijd strikt persoonlijk. Dus je kunt niet samen met je partner één testament laten opmaken. Er zijn er dan 2 nodig.
4. Kan ik mijn kind(eren) onterven?
Gedeeltelijk. Dit heeft te maken met de zogeheten wettelijke ‘legitieme portie’. Dit betreft de helft ‘waarop een kind recht zou hebben als hij/zij niet onterfd was’. Dit geldt uitsluitend en alleen met betrekking tot geld. Een onterfd kind kan géén aanspraak maken op waardevolle spullen, maar door de wetgeving ook nooit helemáál onterfd worden.
5. Heb ik advies nodig van een notaris?
Een notaris speelt een cruciale rol bij nalatenschapsplanning. Ze hebben uitgebreide kennis van het erfrecht, de erfbelasting en de wettelijke regels voor erfgenamen. Hun advies is vrijwel onmisbaar bij het opstellen van een testament. Het antwoord is dus ja, want de regelgeving over erfenissen is behoorlijk ingewikkeld. Hoe zit het met eventuele stiefkinderen en met de rechten van een tweede partner? Hoe kun je je erfenis kleiner maken, zodat nabestaanden minder erfbelasting hoeven te betalen? Dit zijn lastige, belangrijke vragen die je het beste aan de notaris kunt stellen. Een eerste intakegesprek met een notaris is overigens vaak gratis.
6. Kan ik mijn testament nog veranderen?
Dat kan altijd. Je testament is geldig tot je het laat herzien. De notaris heeft geheimhoudingsplicht (ook ten opzichte van je kinderen) en geeft eventuele veranderingen alleen door aan het Centraal Testament Register in Den Haag. Ook hier weten ze niet wat er in je testament staat. Je kunt er wel terecht als je wilt achterhalen of bijvoorbeeld je ouders ooit een testament hebben gemaakt.
7. Kan ik mijn testament online regelen?
Ja, al komt er altijd een notaris aan te pas. Als je genoeg hebt aan een standaard testament en er zijn geen specifieke omstandigheden of wensen, dan kun je online op een aantal sites een vragenformulier invullen. Je krijgt dan een concept-testament thuisgestuurd.
8. Hoe vind ik een goede notaris?
In vrijwel elke gemeente vind je notarissen. Je bent niet gebonden aan jouw gemeente; je bent vrij om de notaris te kiezen die je zelf wilt. Misschien hebben familie of vrienden goede ervaringen met een notaris. Vraag bij verschillende kantoren een notarisadvies om jouw testament op te stellen.
9. Wat kost een notaris?
De notaristarieven zijn vrij. Elke notaris mag zelf het tarief bepalen. Hierdoor lopen de prijzen behoorlijk uiteen. Een goed advies kan echter veel problemen voorkomen, waardoor onnodige kosten bespaard blijven.
Nalatenschapsplanning
Het regelen van je testament is een daad van zorg en verantwoordelijkheid voor jezelf en je dierbaren. Het is begrijpelijk dat dit geen alledaags gespreksonderwerp is en dat het stellen van prioriteiten elders vaak de voorkeur krijgt. Maar stel je eens voor dat je de gemoedsrust hebt om te weten dat je geliefden beschermd zijn, zelfs als het onverwachte gebeurt.
Een testament geeft je de mogelijkheid om je wensen duidelijk en officieel vast te leggen, ervoor te zorgen dat je nalatenschap op de juiste manier wordt verdeeld, en conflicten te voorkomen. Wacht niet tot morgen, want niemand kan de toekomst voorspellen.
Kies de juiste verzekering
Nog een laatste fijne tip: kies voor de juiste verzekering. Het laatste wat je wil is dat je nabestaanden voor een vervelende financiële situatie komen te staan. Dit is eenvoudig te voorkomen door de juist verzekering te kiezen. Op de Uitvaartverzekeringwijzer vergelijk je onafhankelijk verschillende uitvaartverzekeraars. Zo weet je zeker dat je nooit teveel betaald. Succes!