Een testament? Heb je dat nodig? Je hebt misschien geen dikke bankrekening of een kluis vol sieraden en waardepapieren. Dan kan een testament een beetje overbodig voelen. Maar niks is minder waar. Iedereen zou eens goed over z’n testament moeten nadenken, al was het maar om te voorkomen dat er gedoe en onduidelijkheid ontstaat na overlijden. We geven je zeven redenen om alvast over je testament na te denken.
Stel dat je overlijdt, en je hebt geen testament gemaakt. Er zijn dan wettelijke regels hoe de erfenis moet worden afgehandeld. Je partner erft alles, eventuele kinderen moeten dan wachten op hun erfdeel. Maar misschien heb je hele andere ideeën over je nalatenschap: je wilt bijvoorbeeld wat nalaten aan een favoriet museum, je wilt stiefkinderen in de erfenis betrekken of vastleggen wat er met specifieke spullen en eigendommen gebeurt na jouw overlijden. Een officieel testament moet je door de notaris laten maken, een brief met daarin je wensen is niet genoeg. Waarom is het een goed idee om toch een testament op te maken? Met deze handige checklist kun je eenvoudig bepalen of een testament verstandig is.
1. Je kunt zelf je erfgenamen aanwijzen (en bepalen wie iets erft)
Zonder testament gaat de erfenis automatisch naar je echtgenoot en je kinderen. Maak je een testament, dan kun je ook andere mensen als erfgenaam aanwijzen, zoals stiefkinderen of dierbare vrienden. Ben je niet met je partner getrouwd en hebben jullie geen geregistreerd partnerschap? Dan is je partner niet automatisch erfgenaam, terwijl dit waarschijnlijk wel de wens is.
Hoewel het in soapseries en films soms anders lijkt, is het niet mogelijk om je kinderen helemaal te onterven. Zij houden altijd recht op hun legitieme erfdeel. In veel gevallen zijn de (klein)kinderen de erfgenamen, je kunt in uitsluitingsclausules regelen dat je kind zijn deel van de erfenis niet hoeft te delen met zijn of haar (ex-)partner.
Erfbelasting besparen
Door, naast de kinderen, de kleinkinderen een deel te laten erven bespaar je op de erfbelasting. Ook kun je voorkomen dat kleinkinderen een erfenis krijgen als ze nog geen leeftijd hebben waarop ze goed genoeg met geld om kunnen gaan. Je kunt dan bewind vastleggen: de erfenis wordt een vastgestelde periode voor de kleinkinderen beheerd, bijvoorbeeld door hun ouders, tot ze een bepaalde leeftijd hebben bereikt.
2. Je kunt een goed doel aanwijzen waar je aan nalaat
Je kunt beslissen om een deel van je spaargeld na te laten aan een goed doel dat je nauw aan het hart ligt. Gun je de Poezenboot een financiële meevaller? Of wil je juist het Rode Kruis, Unicef, WNF, de Hersenstichting of een ander goed doel een hart onder de riem steken? Dat kun je vast laten leggen in je testament. In het testament kun je een erfstelling opnemen, dat betekent dat een goed doel een bepaald bedrag of een percentage van de erfenis krijgt. Wil je regelen dat specifieke spullen worden nagelaten aan het goede doel, bijvoorbeeld dat een bijzonder schilderij aan een museum wordt geschonken? Dan moet je dat regelen in een legaat. Dat maakt onderdeel uit van het testament.
3. Je kunt zelf bepalen wie de executeur wordt
Het afhandelen van een erfenis is soms een administratieve klus. Als je geen testament opstelt, moeten de erfgenamen daar gezamenlijk uit zien te komen. Dat verloopt helaas niet altijd vlekkeloos. Stel je een testament op, dan kun je meteen een executeur aanwijzen. Dat is iemand die je vertrouwt en waarvan je weet dat hij of zij eerlijk en met verstand van zaken alle rompslomp rond de erfenis kan afhandelen.
4. Een duidelijk testament voorkomt gedoe en gedonder
Iedereen kent die verhalen: familieleden die onenigheid krijgen rond de erfenis en rollebollend met elkaar over straat gaan over de bestek-set of de postzegelverzameling. Door in je testament goed vast te leggen wie wat krijgt, voorkom je die problemen. Leg niet alleen de verdeling van geld en andere waardevolle spullen vast, maar denk ook na over voorwerpen die een bijzondere betekenis kunnen hebben voor familieleden. Wie erft de wieg die al generaties in de familie is? Wie krijgt de trouwringen van opa en oma? En naar wie gaat de caravan waar jullie al die leuke vakanties mee weg zijn geweest? De emotionele waarde is vaak veel hoger dan de financiële waarde.
5. Een nieuw testament houdt rekening met nieuwe wet- en regelgeving
Een testament is geldig tot er een nieuw testament wordt gemaakt. Maar de regels rond erfrecht en erfbelasting kunnen veranderen. In 2003 is het erfrecht gewijzigd en in 2010 is de wet die de erfbelasting regelt aangepast. Oude testamenten houden geen rekening met die wijzigingen, en dat kan onverwachte gevolgen hebben. Zo zijn de grensbedragen waaronder geen erfbelasting hoeft te worden betaald, verhoogd. En zijn de regels veranderd rond de erfenis die je partner krijgt, en het deel dat je kinderen toekomt. Om die reden en mogelijke wijzigingen in familiaire- of zakelijke kring, is het slim om je testament regelmatig onder de loep te nemen.
6. Je kunt een rampenclausule in je testament opnemen
Een zwartgallig scenario, maar toch: stel dat het hele gezin omkomt bij een verkeersongeluk of een ramp. Als één lid van het gezin iets later overlijdt dan de rest – en dat verschil kan een paar minuten zijn – dan erft hij of zij alles. Overlijdt je man iets later dan jij, dan gaat de volledige erfenis naar de familie van je man (bijvoorbeeld zijn ouders), en jouw ouders erven helemaal niks.
In een testament kun je vastleggen hoe bij zo’n situatie met de erfenis moet worden omgesprongen. Ook kun je in het testament vastleggen wie medische beslissingen neemt, wie je financiën beheert, wie er voor de minderjarige kinderen (bij overlijden van beide ouders) zorgt en wie namens jou mag handelen binnen de eigen onderneming. Het goed geregeld hebben kan tijdens een verdrietige tijd wat verlichting geven.
7. In een levenstestament leg je wensen rondom ziek en zeer vast
Een ander soort testament is het levenstestament. Daarin leg je bijvoorbeeld vast wie jouw bankzaken kan regelen als je dat zelf, bijvoorbeeld door dementie of door een langdurige ziekenhuisopname, niet meer kunt. Ook kun je aangeven wat je wensen zijn rond medische behandelingen en ziekenhuisopnames, en wie daar beslissingen over neemt als je daar zelf niet meer toe in staat bent. Een levenstestament regelt dus niet de erfenis, maar juist gevoelige dingen die spelen tijdens je leven. Wat gebeurt er met het huis als jij er niet meer kunt wonen? Mogen je kinderen dat verkopen, eventueel om extra zorg voor je in te kopen? Wie mag er pinnen van jouw rekening? En bij welke medische behandelingen trek je de grens?
Praten over gevoelige onderwerpen
Het is niet makkelijk om met je kinderen of partner te praten over dit soort gevoelige en vaak verdrietige onderwerpen. Toch is het fijn als alle zaken goed geregeld zijn, juist om dierbaren – in een verdrietige tijd – niet in verwarring achter te laten. Het is niet alleen fijn voor nabestaanden, maar ook voor jezelf. Het geeft vaak een heel rustig gevoel als je weet dat het goed geregeld is. Bovendien kun je met een slim testament onaangename verrassingen voorkomen, bijvoorbeeld dat je partner een deel van het vermogen moet opeten voordat hij of zij in aanmerking komt voor langdurige zorg (WLZ).
Erfrechtplanning geeft kosteloze lezingen over alles wat met testamenten en erfenissen te maken heeft. Zo kun je eenvoudig uitzoeken wat voor jou geschikt is om te doen. In een overzicht op de website kun je zien wanneer er een lezing in de buurt is.
Liever even van gedachten wisselen met een expert? In 1-op-1 adviesgesprekken via de computer of bij je thuis kun je vragen stellen aan de specialisten van erfrechtplanning. Neem gratis en vrijblijvend contact op via hun website of vraag de gratis informatiebrochure aan.