Bron: © Canva
Het mes moet in de wet rondom arbeidsongeschiktheid en de WIA uitkeringen. Je ontvangt – als het plan van Minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken doorgaat – bij arbeidsongeschikt niet automatisch een volledige uitkering.
Het uitkeringssysteem is te ingewikkeld en mensen moeten ook aan het werk blijven om de economie draaiend te houden.
Uitkeringssysteem moet efficiënter
Volgens van Hijum is de de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) onuitvoerbaar geworden en wil hij het uitkeringssysteem efficiënter maken. Vorig jaar bleek dat tussen de 25.000 en 50.000 mensen zijn geraakt door fouten bij het berekenen van de WIA-uitkeringen door het UWV. Ook bij andere uitkeringen zijn fouten gemaakt.
Balen van arbeidsongeschiktheid
Door personeelstekorten bij het UWV worden steeds meer 60-plussers arbeidsongeschikt verklaard, terwijl sommigen van hen kunnen werken. Werkgevers en arbeidsdeskundigen balen daarvan, want er zijn ruim 400.000 vacatures, meldt de NOS.
Het UWV heeft al jaren te weinig keuringsartsen. Daarom besloot de uitkeringsinstantie vanaf oktober 2022 dat 60-plussers die 2 jaar in de ziektewet zitten automatisch voor 80 tot 100 procent arbeidsongeschikt worden verklaard. Op die manier kregen tot en met december 2023 ruim 13.000 mensen een WIA uitkering.
Ongekend hoog percentage WIA-uitkeringen
89 procent van de 60-plussers die vorig jaar een WIA uitkering aanvroeg, kreeg die ook. Een ongekend hoog percentage. De overheid is daar zo’n 113 miljoen euro aan kwijt. Het UWV verwacht dat dit jaar opnieuw 9.000 mensen van de regeling gebruik zullen maken.
De gemiddelde leeftijd van de deelnemers is 62 jaar en 8 maanden. Hun pensioenleeftijd dit jaar is 67 jaar. Gemiddeld zijn ze dus zo’n 4,5 jaar korter beschikbaar voor de arbeidsmarkt.
Misstanden voorkomen
Het systeem en de regels achter uitkeringen moet simpeler om misstanden te voorkomen, zegt Van Hijum. Er is volgens hem de afgelopen jaren een stelsel gebouwd dat alleen experts begrijpen, maar dat voor zowel de uitvoerders als de mensen die ervan afhankelijk zijn ondoorgrondelijk is.
Kijken naar wat uitkeringsgerechtigden kunnen
Bekeken wordt welke maatregelen kunnen worden genomen. Van Hijum wil het aantal regels binnen de wet verkleinen en meer kijken naar wat mensen nog kunnen en kunnen betekenen voor de arbeidsmarkt.
Op dit moment bestaan er uitkeringen voor mensen die deels arbeidsongeschikt zijn (WGA), en voor mensen die volledig niet kunnen werken (IVA). Van Hijum denkt na over het schrappen van de laatste. Voor de mensen die deze uitkering krijgen, kan dat betekenen dat zij een lagere uitkering krijgen.
Lees verder onder de video >>
Kwetsbare 35-minners
Ook wordt gezocht naar een oplossing voor mensen die geen uitkering krijgen, omdat ze een te klein deel van hun inkomen verliezen door ziekte of een beperking. Wie minder dan 35 procent van het inkomen verliest, komt niet in aanmerking voor de WIA.
Veel van deze zogenoemde 35-minners zijn kwetsbaar en het lukt ze vaak niet om weer aan het werk te komen. De drempel voor de uitkering zou daarom omlaag moeten naar 25 procent, of zelfs lager, zodat deze groep eerder in aanmerking komt voor een uitkering.
Werken als het kan
De minister vindt het vooral belangrijk dat mensen worden aangemoedigd om te werken als dat kan. Hij zoekt een nieuw evenwicht tussen prikkels om actief blijven binnen het arbeidsproces en voldoende financiële zekerheid om op zoek te gaan naar een geschikte baan. Veel zaken moeten worden onderzocht. Bijna elke ingreep leidt tot hogere kosten, hoewel vereenvoudiging van de regels ook tot besparingen kan leiden.
Zorgen over de gevolgen
De mogelijke veranderingen leiden al tot discussie. Belangengroepen maken zich zorgen om de financiële gevolgen voor kwetsbare arbeidsongeschikte werknemers. Gevreesd wordt dat de veranderingen tot meer onzekerheid leiden bij mensen die al in een moeilijke situatie verkeren.
Bronnen:
NOS, Rijksoverheid, RTL I Foto Canva