Bron: © Canva. Seks zonder angst met dit medicijn.
In Nederland leven ongeveer 22.000 mensen met hiv, en jaarlijks komen daar nieuwe infecties bij. Voor veel mensen is de angst om hiv op te lopen een constante stressfactor, vooral tijdens hun seksueel actieve leven. Maar dankzij Pre-Exposure Prophylaxis (PrEP) is er nu een medicijn dat deze angst kan wegnemen.
PrEP beschermt met 99% zekerheid tegen hiv en biedt mensen de kans om vrijer van hun seksualiteit te genieten.
Wat is PrEP?
PrEP is een preventieve pil die voorkomt dat hiv zich in het lichaam kan nestelen. Het medicijn bevat de werkzame stoffen tenofovir en emtricitabine, die het virus blokkeren voordat het schade kan aanrichten. Het wordt aanbevolen voor mensen met een verhoogd risico op hiv, zoals mannen die seks hebben met mannen, sekswerkers en mensen met een hiv-positieve partner.
Gebruikers kunnen kiezen hoe ze PrEP innemen:
- Dagelijks gebruik: Dit biedt de hoogste bescherming.
- Op schema rondom seks: Voor mensen die minder vaak risico lopen.
Naast het medicijn zijn regelmatige soa-testen en medische controles nodig, meestal elke 6 maanden.
De tekst gaat verder onder de video >>
De wachtlijsten: een urgent probleem
Hoewel PrEP een bewezen effectieve oplossing is, lopen veel mensen in Nederland tegen lange wachttijden aan bij de GGD. Vooral in regio’s zoals Utrecht is de situatie nijpend. Waar steden zoals Amsterdam duizenden gebruikers hebben, zijn in Utrecht slechts 400 mensen geholpen sinds de landelijke pilot met PrEP-zorg in 2019.
Volgens GGD-arts Mark van den Elshout heeft deze scheve verdeling van middelen geleid tot schrijnende situaties. “Laatst hadden we een jongen van 21 jaar op de wachtlijst, die positief getest werd op hiv. Voor hem kwam PrEP te laat. Dat is hartverscheurend, want er is een veilige en betaalbare manier om dit te voorkomen.”
Een huisarts met een missie
Huisarts Joost Vermue runt een unieke online praktijk vanuit zijn zolderkamer. Met zijn initiatief wil hij de wachttijden bij de GGD helpen opvangen en mensen toegang geven tot PrEP. Zijn patiënten, variërend van 18 tot 75 jaar, komen uit heel Nederland. Vermue merkt dat veel mensen niet weten dat PrEP bestaat of dat ze denken dat het onbetaalbaar is buiten de GGD. Toch biedt hij een alternatief voor wie de wachttijd niet kan uitzitten.
“Ik hoor vaak dat mensen tijdens seks continu bang zijn voor hiv. Die angst zorgt ervoor dat je niet volledig kunt genieten, terwijl seks iets moois en positiefs moet zijn”, zegt Vermue. Zijn praktijk heeft inmiddels honderden mensen geholpen om weer zonder angst van hun seksualiteit te genieten.
Waarom is PrEP niet overal beschikbaar?
De beperkte toegang tot PrEP in Nederland komt door een combinatie van financiële, organisatorische en praktische uitdagingen:
1. Bezuinigingen op de GGD
Het budget voor seksuele gezondheidszorg is gebaseerd op cijfers uit 2013. In regio’s zoals Utrecht, waar destijds minder soa-tests werden uitgevoerd, heeft dit geleid tot een structureel tekort aan middelen. Hierdoor kan de GGD minder mensen helpen, wat resulteert in lange wachtlijsten. Terwijl steden zoals Amsterdam duizenden gebruikers hebben geholpen, is dit aantal in Utrecht veel lager door de scheve verdeling van middelen.
2. Onwil bij huisartsen
Slechts 1 op de 10 huisartsen biedt PrEP-zorg aan. Veel huisartsen vinden dat preventieve zorg, zoals PrEP, niet tot hun taken behoort. Daarnaast ontbreekt vaak tijd en nascholing om deze zorg op te zetten. Dit zorgt ervoor dat veel mensen afhankelijk blijven van de GGD, wat de druk op deze instellingen vergroot.
3. Kosten voor gebruikers
Bij de GGD zijn PrEP-zorg en testen gratis, maar bij de huisarts gaan deze kosten af van het eigen risico van de zorgverzekering. Dit kan oplopen tot honderden euro’s per jaar, wat voor veel mensen, vooral jongeren, een financiële drempel vormt. Hierdoor blijven zij vaak wachten op een plek bij de GGD.
Deze factoren samen zorgen ervoor dat PrEP voor veel mensen niet direct toegankelijk is, ondanks de bewezen effectiviteit van het medicijn.
Jongeren extra kwetsbaar
Een andere zorg is de toename van hiv-infecties onder jongeren. Veel jongeren weten niet dat PrEP bestaat of schrikken terug voor de kosten. Uit onderzoek van Stichting HIV Monitoring blijkt dat deze groep juist steeds vaker geïnfecteerd raakt. De GGD regio Utrecht probeert jongeren daarom prioriteit te geven op de wachtlijst, omdat zij vaak minder financiële middelen hebben en minder goed hun weg vinden in het zorgsysteem.
De tekst gaat verder onder de video >>
Hoe heet het medicijn voor PrEP en hoe ziet het eruit?
Het medicijn dat wordt gebruikt voor PrEP heet meestal Emtricitabine/Tenofovir Disoproxil (merknaam: Truvada of generieke versies). Het combineert twee werkzame stoffen: emtricitabine en tenofovir, die samen effectief hiv-infecties voorkomen.
Hoe ziet het medicijn eruit?
- Truvada: De pillen zijn meestal blauw, ovaal van vorm, en hebben een gladde coating. Op de pil staat vaak een code gedrukt, zoals GILEAD of een nummer, afhankelijk van de fabrikant.
- Generieke PrEP: Generieke versies van PrEP zijn vaak goedkoper en kunnen er iets anders uitzien. Ze zijn soms wit of lichtblauw en kunnen verschillen in vorm (rond of ovaal), afhankelijk van de producent.
Als je PrEP via een apotheek of de GGD krijgt, kun je altijd navragen welk merk of welke variant je ontvangt.
Wat kost PrEP in Nederland?
De kosten van PrEP kunnen verschillen, afhankelijk van waar je het medicijn haalt en hoe de bijbehorende zorg geregeld is. Hieronder een overzicht van de belangrijkste kostenposten:
1. Kosten van het medicijn PrEP
- Bij de GGD: De medicatie wordt meestal tegen een gereduceerd tarief aangeboden. Dit kost ongeveer €7 tot €10 per maand.
- Via de apotheek (met recept van de huisarts): Hier betaal je de reguliere prijs voor generieke PrEP, die ligt tussen de €30 en €50 per maand. Dit bedrag gaat af van het eigen risico van je zorgverzekering.
2. Kosten voor medische controles
Om PrEP veilig te gebruiken, zijn regelmatige medische controles nodig, zoals bloedonderzoek en soa-tests. Deze kosten verschillen afhankelijk van waar je de zorg ontvangt:
- Bij de GGD: Deze controles zijn gratis, inclusief soa-tests en bloedonderzoek.
- Via de huisarts: De kosten voor controles (zoals bloedonderzoek) gaan af van je eigen risico. Dit kan oplopen tot €150 tot €300 per jaar, afhankelijk van de frequentie van de controles en je zorgverzekeraar.
Is PrEP veilig?
Ja, PrEP is veilig en wordt wereldwijd door miljoenen mensen gebruikt. Er zijn wel regelmatige controles nodig (zoals bloedonderzoek) om de gezondheid van de gebruiker te monitoren. Mogelijke bijwerkingen, zoals misselijkheid of vermoeidheid, komen zelden voor en verdwijnen meestal snel.
Waarom is PrEP belangrijk?
PrEP biedt mensen de mogelijkheid om zich te beschermen tegen hiv zonder afhankelijk te zijn van condooms of andere middelen. Het geeft meer vrijheid en vermindert de angst voor hiv, vooral in risicogroepen. Het is een krachtig hulpmiddel in de strijd tegen nieuwe hiv-infecties en helpt om de verspreiding van het virus wereldwijd te verminderen.
Watch on TikTok
Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij gezondheidsklachten altijd een arts.
Bronnen:
RTVUtrecht