In de loop van de geschiedenis hebben we te maken gehad met talloze besmettelijke ziekten. Een van de oudste en meest gevreesde ziekten die de mensheid teisterde, was de pokken. Was het pokkenvaccin het begin van onze kennis over de werking van vaccinaties?
De pokken waren verantwoordelijk voor miljoenen slachtoffers. De strijd tegen deze ziekte leidde tot de ontwikkeling van de eerste vormen van vaccinatie: de pokkenprik. De pokken zijn inmiddels uitgeroeid, maar die lelijke littekens en schrammen blijven. Lees hier alles over de pokkenprik.
De terreur van de pokken
Pokken, veroorzaakt door het variolavirus, waren een van de meest angstaanjagende infectieziekten die de mensheid ooit heeft gekend. De ziekte manifesteerde zich met symptomen zoals hoge koorts, huiduitslag en karakteristieke met pus gevulde blaren. Naast de fysieke pijn en het lijden dat de pokken veroorzaakten, resulteerde de ziekte vaak in permanente littekens en, in het ergste geval, de dood.
De oorsprong van vaccinatie
Het concept van vaccinatie, afgeleid van het Latijnse woord ‘vaccinus’ wat ‘van koeien’ betekent, heeft een fascinerende geschiedenis. De grondlegger van de moderne vaccinatie is de Engelse arts Edward Jenner, die in 1796 een revolutionaire ontdekking deed. Jenner observeerde dat melkmeisjes die de veel voorkomende ziekte ‘koepokken’ hadden gehad, immuun leken te zijn voor de pokken. Hij besloot om een experiment uit te voeren waarbij hij het pus van een koepokblaar bij een jongen inentte. Toen de jongen later werd blootgesteld aan het pokkenvirus, bleek hij immuun te zijn.
Dit baanbrekende werk legde de basis voor de ontwikkeling van vaccinatie, waarbij een verzwakte vorm van het ziekteverwekkende virus wordt geïntroduceerd. Dit was om het immuunsysteem van het lichaam te activeren zonder de volledige ziekte te veroorzaken. Hoewel Jenner’s methode in eerste instantie niet zonder controverse was, markeerde het het begin van een medische revolutie.
Pokkenprik: het proces en de resultaten
Pokkenvaccinatie in de 18e en 19e eeuw verliep anders dan moderne vaccinatieprocedures. In plaats van een geïnjecteerd vaccin, gebruikten artsen vaak een speciale lancet om een kleine hoeveelheid vloeistof uit een pokkenblaar van een besmet persoon te halen. Vervolgens brachten ze deze vloeistof aan op een kleine kras op de arm van de persoon die gevaccineerd moest worden. Dit proces leidde vaak tot geschaafde littekens en schrammen op de huid van de gevaccineerde persoon.
Hoewel de pokkenprik pijnlijk kon zijn en tot littekens leidde, was het een cruciale stap in de strijd tegen de pokken. Mensen die op deze manier werden gevaccineerd, ontwikkelden immuun-responsen tegen het virus en werden beschermd tegen de ernstige vormen van de ziekte. De resulterende in littekens op hun armen, die dienden als een fysiek bewijs van hun bescherming tegen deze angstaanjagende ziekte.
Dankzij de ontwikkeling van vaccinatietechnologieën en wereldwijde inspanningen om de ziekte uit te roeien, werd de pokken uiteindelijk in 1980 door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) officieel uitgeroeid.
Krasjes op je arm door de Tuberculose en de Mantouxtest
Naast de pokkenvaccinatie werden er in het verleden ook andere procedures uitgevoerd die littekens op de armen achterlieten. Een van deze procedures was een test op tuberculose, ook wel PPD (Purified Protein Derivative) genoemd. Deze test, die bekendstaat als de Mantouxtest, was een veelvoorkomende methode om een besmetting met tuberculosebacteriën vast te stellen.
De Mantouxtest verschilt van de pokkenvaccinatie in de manier waarop de stof wordt toegediend. In plaats van het inbrengen van vloeistof in een kras, injecteerde de arts een kleine hoeveelheid tuberculine onder de huid van de arm. Deze stof veroorzaakte een reactie bij mensen die besmet waren met tuberculosebacteriën. Als gevolg hiervan ontstonden er soms kleine schrammen of roodheid op de plaats van injectie.
Lees nog meer tips en weetjes over gezondheid